Met de paplepel ingegoten

Al jaren bestaat er speciaal voor kinderen ontworpen bestek. Dit zilveren of verzilverde bestek is iets kleiner dan dessertcouverts maar weer flink groter dan miniatuur bestek zoals gebruikt in de luxueuze poppenhuizen. Ook zijn er speciale bestekmodellen voor kinderen ontworpen: het eetschuifje en de paplepel.

Een reeks lepels, gemaakt door Gerritsen & van Kempen in het Art Déco ‘model 210’. Van boven naar beneden een lepel van een dinercouvert, dessertcouvert, en twee verschillende maten kinderlepels.

Kindercouverts

Een zilveren kindercouvert bestaat uit een ‘standaard’ vork met lepel. Echter, het geheel is net wat kleiner en smaller vormgegeven dan een dessertcouvert [Lees ook: Couverts: de geschiedenis van lepel, vork – en mes - zilver.nl blog ]. Een mes maakt eigenlijk nooit onderdeel van een oud kindercouvert. Wel zijn er een andere bijzondere toevoegingen: het eetschuifje en de paplepel.

Catalogi van Gerritsen & van Kempen (ca 1926 & ca 1933) met de onderdelen van zilveren kindercouverts en de prijslijst.

Schuivertje, bulldozertje, …

Het eetschuifje heeft in de loop van de tijd vele creatieve benamingen gekregen. In de catalogus van Gerritsen en van Kempen en van de Zilverfabriek Voorschoten staat echter hoe dit voorwerp werd genoemd in de eerste helft van de 20e eeuw: een ‘eetschuifje’.

Het idee van dit schuifje was, dat het kind met de rechterhand een hapje eten op de vork – in de linkerhand – duwde. Toch lijkt mij dat een dit voor de gevorderde kleine eter is: eerst moet de motoriek ‘hap naar mond’ verfijnd worden voordat dit schuiven-en-happen lukt. Voor de eerste happen zijn er dan ook paplepels gemaakt.

Diverse paplepels

Ook van paplepels zijn diverse ontwerpen beschikbaar. De bekende is de ‘gewone’ kleine lepel, zoals op de foto boven. Er bestond ook een ergonomisch ontwerp: de ‘paplepel dwars’, zoals hij in de catalogus wordt genoemd. Dit is een lepel waarvan de lepelbak niet in het verlegde van het heft ligt, maar er bijna dwars opstaat. Het kind hoeft de hand niet te draaien bij het naar binnen navigeren van de hap. 

Ook bestond er een ‘paplepel met krul’ – een lepelbak met een opgerold heft eraan. Wij zouden dit nu voor een amuse lepel houden. Toch is het een handig ding: het ligt goed in de hand wanneer de (groot) ouder die tegenover de jonge spuit zit het kind kleine hapjes voert.

Mooie set

Zoals in de catalogus te zien is, waren zilveren kindercouverts, het eetschuifje en de diverse paplepels los te koop. Toch werden (en worden!) ze vaak als set aangekocht door bijvoorbeeld troste grootouders als geboorte- of doopcadeau. Naast een couvert met schuivertje en lepel waren er allerhande toevoegingen denkbaar : een servetband, een beker, een bord. Meestal werd de naam en de geboortedatum van het kindje er ingegraveerd. Een mooi en praktisch geboortecadeau voor de kersverse ouders!

Een zilveren set bestaande uit complete dessert- en dinercouverts inclusief messen en een klein lepeltje. Wellicht was dit een doopcadeau voor een iets ouder kind. Het bestek is in ‘model 203’, gemaakt door Gerritsen & van Kempen (Zeist) in 1929 en 1930. Het zilveren bord en de papkom zijn van Duitse makelij; het geheel is verkocht door Roelof Citroen (wiens naam aan de binnenkant van het deksel staat).

Dat het eten van zilveren bestek er al van jongs af aan in zat is te zien aan onderstaand rijmpje. Het komt uit één van de vele kinderboeken die Rie Cramer in de 20’er en 30’er jaren heeft getekend en geschreven :

En zeg nou zelf, een ‘paplepel met krul’ was hier toch veel handiger geweest?