- Home
- /
- Hr. M. Akkerman
- /
- ‘Geen pauw, maar een hop’
‘Geen pauw, maar een hop’
Door Juwelenhistoricus bekend van Tussen Kunst en Kitsch•geschreven op 16 mei 2022• Geen reacties
Inhoudsopgave
De onbedoelde gedaanteverwisseling van een Art Nouveau juweel
In 1972 werd tijdens het transport voor een tentoonstelling in München een juweel ontvreemd uit de collectie van het Hessisches Landesmuseum te Darmstadt. Dit juweel werd aan het begin van de zestiger jaren door het museum aangekocht en stelt een gestileerde vogel voor, waarvan de opgeheven vleugels zijn voorzien van blauw vensteremail. Waar de vleugeltoppen samenkomen bevindt zich een rechthoekige smaragd en onder het juweel hangt een lange druppelvormige parel. Het sieraad is verder bezet met achtendertig kleine briljant geslepen diamantjes en in de opening tussen de vleugels is een waaiervormig motief zichtbaar dat in eerste instantie aan een staart doet denken.Philippe Wolfers
Het juweel werd in 1901 ontworpen en uitgevoerd door de Brusselse kunstenaar Philippe Wolfers (1858-1929), die in zijn tijd reeds de 'Belgische Lalique' werd genoemd. Het vertoont ook inderdaad alle kenmerken van deze grote goudsmid, zoals het relatief vroege gebruik van een rechthoekig geslepen steen, de grote gestileerdheid en hoge kwaliteit van het moeilijke vensteremail, een techniek die Wolfers leerde van de beroemde Franse emailleur Louis Houillon. Het juweel is bovendien voorzien van het monogram P W, maar het ontbreken van het door hem gebruikte schildje met de tekst "ex:unique" betekent dat oorspronkelijk van dit ontwerp drie of meer uitvoeringen zijn vervaardigd. Dit is tevens de reden dat dit ontwerp niet werd opgenomen in zijn eigenhandig geschreven register, de zogenaamde 'Catalogue des Exemplaires Uniques". Het juweel werd door het museum te Darmstadt beschreven als een gestileerde pauw en zo werd het ook in de juwelenliteratuur opgenomen. Het "Ullstein Juwelenbuch" door Gerhart Bott uit 1972 - een standaardwerk op het vakgebied - beschrijft aan de hand van dit ontwerp zelfs het gebruik van het pauwmotief gedurende de art nouveau! De pauw met zijn schitterende uitwaaierende staart en opalescerende kleuren heeft inderdaad door alle eeuwen heen een uitgebreide symbolische betekenis. In de Oudheid werd hij afgebeeld als begeleider van de godin Juno en de Romeinse schrijver Plinius sprak in zijn "Naturalis Historica" met betrekking tot de kleuren van de pauw al over "gemmantes colores", of de edelsteenkleuren van de vleugels en hij noemde de pauw "animal gloriosum et malivolum". De pauw werd het symbool van de onsterfelijkheid en de opstanding, maar vanaf de Middeleeuwen en vooral ten noorden van de Alpen ook het zinnebeeld van ijdelheid en onkuisheid.De zwaan, de slang en de pauw
Evenals de zwaan en de slang werd de pauw tot een kenmerk van de art nouveau. In juwelen werd hij meestal gecombineerd met de opaal, waarvan de kleuren doen denken aan de "ogen" in de pauwenstaart. Ook verwerkte Wolfers het motief veelvuldig in juwelen, zilverwerk en kristallen vazen, maar absoluut niet in het sieraad uit Darmstadt. Bij nadere beschouwing blijkt de waaier tussen de vleugels geen staart te zijn, maar een pluim die op de kop van de vogel staat. Het gaat dan ook niet om een pauw, maar om een hop.:quality(40)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2022/05/Schermafbeelding-2022-05-16-om-20.29.15.png.png)