We strooien suiker over onze poffertjes en pannenkoeken, en straks aan het einde van het jaar over onze oliebollen en appelbeignets. In de zomer strooien we suiker over vruchten zoals bessen en aardbeien – met een mooi laagje suiker ziet alles er feestelijk uit. Een korte geschiedenis over het gebruik van de suiker aan tafel.
Terug in de tijd
Inhoudsopgave
Suiker is niet altijd de zoetstof voor ons eten geweest. In Europa was lange tijd alleen honing voorhanden. In de vroege middeleeuwen kwam een ‘nieuw kruid’ via handelsroutes uit India. Het bleek suikerriet te zijn. De handel in suiker uit dit suikerriet verliep via kruisvaarders en Arabieren. Deze suiker werd een luxegoed. Rijke edelen maakten er bijvoorbeeld tafelsculpturen mee om hun gasten te imponeren. Ook werd suiker als medicijn gebruikt tegen bijvoorbeeld keelpijn.
Na de aankomst van Colombus in Amerika nam de suikerproductie daar een grote vlucht. Pas vanaf het eind van de 19e eeuw worden er suikerbieten in Noord West Europa geteeld en is de kennis aanwezig om de suiker hieruit te raffineren.
Interieur suikerfabriek, 1885 [Ernst Witkamp, collectie Rijksmuseum] Suikerbrood, ca 1920 [collectie Elisabeth Weeshuis Museum]
Suikerfabrieken smolten en kookten de suiker, en goten de gezuiverde suikermassa in kegelvormen. Deze kegels werden ‘suikerbroden’ genoemd. Thuis werd er een laagje van zo’n suikerbrood afgeschaafd in een kom. Boven een bord aardbeien of een wafel werd – met een zilveren suikerstrooier – de fijnste suiker over het gerecht gestrooid. Voor poedersuiker moest het schaafsel nog worden gevijzeld.
Een zilveren strooilepel
Suiker strooien was dus een luxe, en dat was te zien aan de bijbehorende gereedschappen. In de 17e en 18e eeuw gebruikte men zilveren strooibussen, die op specerij- of peperstrooiers leken maar net iets groter waren. Vanaf het midden van de 18e eeuw kwamen de zilveren strooilepels in de mode. De begonnen als ‘gewone’ lepels met gaten, maar werden al gauw kunstwerkjes. Het patroon dat in de lepelbak werd gezaagd volgde prachtig de mode van de tijd.
Reclamemateriaal van Van Kempen Voorschoten uit de jaren “60, waarbij het ontwerp van het zaagwerk in de bak en het model steel duidelijk ‘sixties’ is.
Apart verkrijgbaar – maar in dezelfde stijl
Zilveren suikerstrooilepels bestaan dus al heel lang. Toen het in de mode kwam complete bestekcassettes aan te schaffen van een bepaald model [lees ook het blog: Bestekcassettes], verschenen er in de prijslijsten van de diverse Zilverfabrieken bijbehorende zilveren strooilepels. Zelfs in de meest uitgebreide cassettes, zaten niet altijd suikerstrooilepels.
Deze zilveren suikerstrooilepels konden ofwel los ofwel als paar worden aangeschaft. Het ontwerp van de gezaagde bak van de suikerstrooier kwam altijd overeen met de gezaagde bak van een natfruitlepel – dat staat natuurlijk wel zo mooi op de gedekte tafel.
Omdat ze zo mooi zijn, als uitsmijter nog 3 foto’s van de zilveren suikerstrooilepels, gemaakt in 2e gehalte zilver door de Zilverfabiek Gerritsen en van Kempen in Zeist. De lepels zijn gemaakt in ‘model 203’, een Art Déco model met gehamerde steel en een margrietje op het uiteinde. Omdat de lepels alleen zijn voor zien van een kleinkeur – het zwaardje – weten we niet het exacte jaar van productie. Ze zijn te dateren op begin jaren “30. De lengte van de zilveren strooilepels is 15 cm.
Helaas heb ik de bijbehorende fruitlepels nog nooit gezien, maar u weet: en de verzamelaar, zij speurde voort…
Lees ook van Saskia:
Het geheim van de cakeprikker ontfrafeld
Tijd voor taart met een zilveren taartschep!
Bekijk ook de collectie antiek zilver schepwerk van Zilver.nl: