Zilveren meesterwerken uit de Zaanstreek

Geplaatst door

Er zijn gelukkig nog steeds bevlogen zilverliefhebbers die onderzoek doen naar zilverwerken en zilversmeden. Mvr.Jeanne Douwes die onder ander de Hr.B.W.G. Wttewaal heeft geholpen met de laatste druk van het Nederlands klein zilver en schepwerk boek en Hr.Arno Bruitsman, een collega, besteden alweer tijden al hun vrije uren aan het onderzoek naar ‘zilveren meesterwerken uit de Zaanstreek’. Lees hieronder hun eerste en tweede nieuwsbrief over de voortgang van hun onderzoek. Is uw interesse gewekt dan kunt u zich aanmelden voor hun volgende nieuwsbrieven.

Stand van zaken

Na anderhalf jaar speuren in talloze archieven en oude kranten, na lange en boeiende gesprekken met velen van u, hebben wij inmiddels het verhaal kunnen schrijven over Salomon Izak Vet, zijn oom Mozes Vet met wie alles in 1832 begon, en zijn twee jongste zonen Wolf en Arnold Vet, die net als hun vader zilversmid zijn geworden.

We hebben 16 zilveren modellen kunnen vinden waarvan sommige voor eeuwig verloren leken te zijn. We hebben ze kunnen fotograferen en we hebben een stukje geschiedenis kunnen beschrijven van de bedrijven waaraan ze geschonken zijn. Deze modellen, soms zelfs complete maquettes, vormen de ruggengraat van het boek.

Zilveren model van de zaanse gashouder gemaakt door de firma S.I.Vet & Zoon in 1930
Zilveren model van de zaanse gashouder gemaakt door de firma S.I.Vet & Zoon in 1930

Tijdens het onderzoek bleek ons vermoeden, dat de familie Vet door de jaren heen in de Zaanstreek een vooraanstaande rol heeft gespeeld, helemaal gerechtvaardigd. In het boek beschrijven we gebeurtenissen waarbij de familie Vet een belangrijke inbreng heeft gehad. Grote feesten, stadsbranden, overstromingen, tentoonstellingen, het dempen van de ‘gracht’, het komt er allemaal in voor; met veel interessante, veelal vergeten, wetenswaardigheden. Wist u bv. dat in 1910 het plaatsen van het standbeeld van tsaar Peter uitgesteld moest worden omdat het geleverde beeld veel te klein was voor de sokkel? De tweede versie was weer te groot en stak uit over de rand, wat met bloemen bedekt werd zodat de onthulling toch door kon gaan. Het is nog altijd te zien dat later, tussen de sokkel en het standbeeld, een brede basis geplaatst is zodat het minder opviel.

De firma Vet kende hun hoogtepunt in 1932, exact 100 jaar na de oprichting. Dan begint helaas de teruggang wegens de economisch crisis. De gevolgen voor deze joodse familie waren groot. Dankzij de vele archieven met oorlogs- documentatie was het mogelijk om heel realistisch te beschrijven hoe deze firma aan haar einde gekomen is.

Historische biografie

We hebben de familiewortels kunnen traceren terug in de tijd tot de tweede helft van de 17e eeuw toen de eerste voorvader naar Amsterdam kwam. En we hebben kunnen traceren dat de grootvader van Salomon Izak Vet begin 1800 met zijn gezin van Amsterdam naar Zaandam kwam en zich vestigde daar waar nu de Gedempte Gracht ligt en waar zijn jongste zoon Mozes Vet op zijn 18e jaar een handel in goud- en zilverwerken begon.

de nieuwe winkel van Vet & Zoon zilversmeden te Zaandam aan de Gedempte gracht
1932 De nieuwe winkel aan de Gedempte Gracht

De Gedempte Gracht heette in die tijd de ‘Voorsloot’, met paden aan de noord- en zuidzijde. De familie Vet had rond 1780 een huis gekocht aan het Zeijlpad, zo heette het gedeelte aan de noordzijde tussen de Vinkendwarsstraat en de Vaart. Toen Mozes Vet er in 1832 zijn winkel opende was het al een soort winkel- straat met aan de waterkant o.a. een bakker, schoenmaker, zeilmaker, schilder, turfhandelaar, verkoopkantoor van de staatsloterij, inlandse kramer, houtzagerij, een papierfabriek en een gereformeerde diaconie.

antieke gouden oorhangers gekocht in de winkel van S.I Vet & Zn
1908 Stel gouden oorhangers gekocht in de winkel van S.I Vet & Zn.

Dankzij de medewerking van diverse instanties en particulieren hebben we veel beeldmateriaal kunnen verzamelen waarvoor toestemming is verkregen om het in het boek op te nemen. Hartelijk dank hiervoor.

Nu zijn we zover dat we de stappen kunnen maken die nodig zijn om het boek te laten drukken.

Hartelijk dank

Onze verwachting was dat het een klein boekje zou worden, maar dankzij uw hulp is het een mooi en volwaardig verhaal geworden. Niet alleen interessant voor u, als rechtstreeks betrokkene, maar voor iedereen die op een luchtige manier meer te weten wil komen over de historie van de Zaanstreek. Iedereen weet dat het een belangrijke industriële regio was (en is), maar daarbij wordt de zilverindustrie nooit genoemd. Met dit boek hopen we daar verandering in te brengen.

Familie Wolf en Arnold Vet en winkelbediende. Zilverboek over Zaanse zilversmeden
Familie Wolf en Arnold Vet en winkelbediende.

We hebben heel veel plezier gehad in het onderzoek en vooral ook in het schrijven van het verhaal. Het was een reis door de tijd met voortdurend zeer verrassende ontdekkingen die ons keer op keer een voldaan gevoel gaven.

In ons streven om de kosten van dit boek zo laag mogelijk te houden hebben we iedereen gevraagd om belangeloos medewerking te verlenen en uiteraard doen we dat zelf ook. Maar er zijn kosten waar we niet aan ontkomen. Het is een lijvig boekwerk geworden waardoor we met name erg geschrokken zijn van de kosten voor de opmaak en het drukken. Maar ook hiervoor gaan we een oplossing vinden. We gaan fondsen aanschrijven met het verzoek om een bijdrage te leveren, en we horen het heel graag wanneer u ook een fonds kent dat bereid is om de uitgave van het boek te sponsoren.

Zodra de definitieve kosten bekend zijn willen we ons bovendien op een ludieke manier inzetten om nog meer bijdragen te krijgen. Bij de voorinschrijving komt er bv. een mogelijkheid om in te schrijven voor een rondleiding langs de belangrijke locaties uit het boek, of voor een privé boekpresentatie door ons zelf. Er kan ook een ingelijste artist impression van het Zeijlpad in 1832 meebesteld worden, of u kunt zelf een verzoek indienen. Al deze extra opbrengsten worden weer gebruikt om de verkoopprijs van het boek zo laag mogelijk te houden.

Vanaf nu blijven we u op de hoogte houden van de stand van zaken. Wilt u zich uitschrijven van deze nieuwsbrief, of kent u iemand die er juist in geïnteresseerd is, neem dan svp contact op per telefoon of per email.

Jeanne Douwes en Arno Bruitsman

Wilt u verder op de hoogte gehouden van dit onderzoek, kent u fondsen of wilt u weten wanneer het boek verschijnt, mail dan naar:

Hr.Arno Bruitsman: arno.bruitsman@gmail.com of naar Mvr.Jeanne Douwes: jvad@planet.nl

Zilvermerken van de Firma S.I. Vet & Zn.
Zilvermerken van de Firma S.I. Vet & Zn.

VERVOLG!

Boek ‘Zilveren Meesterwerken uit de Zaanstreek, een historische biografie van de Joodse zilversmedenfamilie S.I. Vet & Zn.’

Bijna niemand in de Zaanstreek heeft er nog weet van dat tussen 1900 en 1942 er een schitterende zilverwinkel heeft gestaan op de Gedempte Gracht 16 in Zaandam van de firma S.I. Vet en zonen. Vader Salomon Izak Vet leefde van 1837 tot 1917 en werd door zijn oom Mozes Vet gevraagd om bij hem in zijn Goud- en Zilverwerken winkel te komen werken. En Salomon Izak Vet heeft de zaak voortgezet samen met zijn zoons Wolf Vet (1872-1maart 1940) en Arnold Vet (1883-1943 Auschwitz).

De familie Vet was Joods en heeft de oorlog niet overleefd. De papieren documentatie van de firma S.I. Vet & zonen is vernietigd en er zijn geen nazaten die het verhaal over hun schitterende firma hebben kunnen vertellen aan hun nageslacht en aan de Zaanse gemeenschap.

Dat verhaal hebben wij, Arno Bruitsman en Jeanne Douwes geschreven op grond van gegevens uit archieven en krantenartikelen. S.I. Vet & zonen heeft 21 schitterende zilveren meesterstukken gemaakt van molens en kerken en bijzondere gebouwen of voorwerpen in de Zaanstreek, waartoe zij opdracht hadden gekregen door het Gemeentebestuur van Zaandam, houthandels, Albert Heijn, Honig, Gemeente bedrijven en sportverenigingen.

Het boek ‘Zilveren meesterwerken uit de Zaanstreek’’, een historische biografie van de Joodse zilversmedenrfamilie S.I. Vet & Zn verschijnt op 7 april 2019. Behalve het verhaal rondom de 21 zilveren meesterstukken die de firma Vet heeft gemaakt, beschrijven wij de geschiedenis van de familie Vet vanaf rond 1665 toen de eerste voorvader in Tykocin in noord oost Polen werd geboren en in 1698 trouwde in Amsterdam.

www.zaansezilversmeden.nl/voorintekening

Inlichtingen over het boek kunt vinden op de site  www.zaansezilversmeden.nl

Jeanne Douwes

 

Meer lezen over zilverkeuren en meestertekens;

Kijk dan eens in onze zilverkeuren database

Lees ook:

Zilversmidsgilde en hoe werd je zilversmid

Het ambacht, zilversmeden een vak apart

2 reacties

  1. Zilveren meesterwerken uit de Zaanstreek.
    Geachte mevrouw Boonstra,
    Gisteren kwam ik tot de ontdekking dat in het bovenvermelde boek een ernstige fout staat. Het gaat om de maker van het zilveren Bullekerkje. Het was niet Wolf Vet maar mijn overgrootvader Mr goudsmid Gerrit Fafié. Hij maakte het kerkje thuis in zijn eigen werkplaats in Amsterdam en verkocht het aan zijn baas (de firma Vet) te Zaandam. Deze verkocht het op zijn beurt aan de gemeente Zaandam die dit werk op 2 april 1908 aan koningin Wilhelmina schonk tijdens haar bezoek aan die stad.
    Ik wil graag in contact komen met de schrijvers van dit boek. Kunt u mij hun telefoonnummer of e-mailadres geven? Het zijn Jeanne Douwes en Arno Bruitsman.
    Mijn telefoonnummer is: 0033-386781357 in Frankrijk. E-mail: gerard.fafie@orange.fr
    Bij voorbaat veel dank!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *