De drie musketiers

Ze zijn terug te vinden in iedere bestekcassette: het vaste trio groentelepel, aardappellepel en sauslepel. Hoe uitgebreid of hoe klein zo’n cassette ook is, er zijn altijd 2 groentelepels, 2 sauslepels en slechts 1 aardappellepel aanwezig. Een kleine terugblik.

De groentelepel

Aan het eind van de 19^e eeuw was er een explosie aan nieuwe schepwerkmodellen. Ieder gerecht of moment kreeg een eigen schep of vork, zowel op de theetafel (denk aan taartscheppen, -messen en -prikkers) als bij lunch en diner (bijvoorbeeld de broodvork, spiegeleischep en vlalepel). Bestekcassettes (lees ook het Blog Bestekcassettes) begonnen uit te dijen tot ongekende omvang.

De groentelepel bestond echter al een tijdje. Deze forse schep is samen met de brijlepel, visschep en de pasteischep één van de schepwerkmodellen die al sinds de 18^e eeuw bestaat. En hij is zeer herkenbaar: de groentelepel heeft een grote, ovale symmetrische lepelbak en een relatief lange steel. Het is echt een grote lepel – denk aan een lengte van zo’n 27 cm.  In iedere cassette zaten twee van deze dienlepels. Wellicht ‘hoorde het’ dat er altijd twee verschillende groentes op tafel stonden…?

De sauslepel

Hetzelfde geldt voor de sauslepel: hij bestaat al een flinke tijd en er zijn er altijd twee van per cassette. De sauslepel – dus beslist geen ‘juslepel’ – is echter wel een stuk kleiner; denk aan 13 tot 15 cm lengte. Een leuk detail is, dat dit schepwerk ook ‘los’ te koop was. Wanneer een bruidspaar een huwelijkslijst had samengesteld, konden de ooms en tantes prima delen van het zilveren bestek in het gekozen bestekmodel cadeau geven. In een catalogus uit de begin jaren “30 zie je dan ook, dat een stel groentelepels of een stel sauslepels – en een eenzame aardappellepel – in losse étuis verkocht werden. Ook werden ze als complete ‘schepwerk-startersset’ in een groter étui verkocht.

De aardappellepel

Het verhaal van de aardappellepel is anders. Wanneer je in de historische catalogi van bijvoorbeeld de Firma van Kempen kijkt, dan staat daar aan het begin van de 20^e eeuw geen ‘aardappellepel’ in. De opsomming begint, ook in 1917 nog, bij een ‘aspergeschep’. Vanaf het begin van de jaren ’20 wordt voor het eerst geadverteerd voor een ‘aardappellepel’.

Het verhaal gaat dat de aardappellepel is geïntroduceerd door de Firma van Kempen om klanten tegemoet te komen die vonden dat de aardappels van hun huidige opscheplepel afrolden. Er werden twee symmetrische ‘oortjes’ aan de lepelbak toegevoegd – en wij weten nu niet beter. De aardappellepel zit qua afmetingen – tussen de 19 en 21 cm – mooi tussen de groentelepel en de sauslepel in. Het lijkt een echte Nederlandse vinding, hoewel er een enkele keer ook aardappellepels in Duitse cassettes te vinden zijn - maar die zijn dan weer gemaakt voor de Nederlandse markt.

Zo blijkt de iconische aardappellepel, in het land van de aardappeleters, toch nog een stuk jonger dan verwacht!

De set schepwerk compleet: een aardappellepel, twee groentelepels en twee sauslepels, allen gemaakt door Gerritsen en van Kempen, Zeist, tussen 1963 en 1941. Lengtes tussen 16.5 en 27.5 cm.