- Home
- /
- Hr. M. Akkerman
- /
- Spilzucht in edele gesteente
Spilzucht in edele gesteente
Door zilver.nl•geschreven op 20 november 2022• Geen reacties
Inhoudsopgave
:quality(40)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2022/11/Schermafbeelding-2022-11-20-om-13.35.38-e1668947842509.png.png)
Hoe hoort het eigenlijk
In 1939 verscheen de eerste uitgave van het etiquetteboek 'Hoe hoort het eigenlijk' door Amy Groskamp — ten Have. Het is amusant om te lezen hoe men toen, nu bijna tachtig jaar geleden, onder andere over het dragen van juwelen dacht: "Of juweelen echt zijn of namaak, zij moeten aan één voorwaarde voldoen: zij moeten smaakvol zijn en de draagster in de beste betekenis van het woord sieren. Met juwelen gaat het als met lippenrood: een klein beetje te veel is al gauw veel te veel! Ook wanneer juweelen echt zijn van het zuiverste water betrachte men de uiterste soberheid: de goede vormen eischen het". Na de Tweede Wereldoorlog veranderde er weliswaar het een en ander, maar toch schreef Constance Wibaut (1920-2014), onder andere moderedactrice voor Elseviers Weekblad, nog in 1958 in haar boekje "Mode en Stijl": "Wie echte juwelen bezit, dient het verlangen er mee te pronken te allen tijde weten te beheersen". Toen ik mevrouw Wibaut een aantal jaren geleden eens over deze woorden aansprak moest ze er overigens hartelijk om lachen. Haar uitspraak blijkt echter mede het gevolg te zijn geweest van een veel oudere gedachte. Constantijn Huygens (1596-1687), dichter en secretaris van de prinsen Frederik Hendrik en Willem II, dichtte in de zeventiende eeuw al met betrekking tot de diamant: "Wat is het daer w'ons gelt soo dertel aen vermallen? Niet als de klaerste steen of 't hardste glas van alle!" Toegegeven, de landen om ons heen waren door de eeuwen heen uitbundiger in het dragen van juwelen. Deze vermanende regels klinken bijna als typisch Nederlandse uitdrukking "Het is zonde van het geld" en lijken onze Calvinistische inslag te bevestigen. De Nederlander zou in het algemeen niet van juwelen houden en een diamant van het formaat van een suikerkorrel al snel te groot en te opvallend vinden. Toegegeven, de landen om ons heen waren door de eeuwen heen uitbundiger in het dragen van juwelen, Koning Lodewijk XIV verscheen ooit op een feest in een kostuum dat met duizenden diamanten was versierd.:quality(40)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2022/11/Schermafbeelding-2022-11-20-om-13.55.21.png.png)
Handel en wandel
Het waren natuurlijk wel uitsluitend de rijken die zich juwelen konden permitteren en in de zeventiende eeuw woonden die vooral in de grote steden in het noorden en westen van Holland, waar de invloed van de vele Vlaamse immigranten met hun 'joie de vivre' op velerlei gebied duidelijk merkbaar was. Dominee Jacobus Trigland hield op 23 februari 1614 een donderpreek in de Oude Kerk in Amsterdam. Hij was met name verontwaardigd over "de vlechtinge des hairs" en "de vremde fatsoenen van cappen" die uit Vlaams Brabant waren komen overwaaien en hij sprak: "Dat is nog het meeste te beklagen, dat diegene, die uit Brabant ende Vlaenderen, door de vervolginge hier in Hollandt gevlucht zijn, om alhier een herberge te soeken, de hoovaerdye hier gebracht hebben".:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2022/05/28947249_10155705584887054_2640219417185643997_o-1-e1653751908612.jpg.jpeg)
:quality(40)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2022/11/Schermafbeelding-2022-11-20-om-14.16.58.png.png)
Spilzucht in edele gesteente
In de loop van de zeventiende eeuw verplaatste de handel in parels en diamanten zich van Venetië naar Holland en in Rotterdam, Den Haag en Amsterdam waren vele juweliers gevestigd met een internationale klantenkring. De schepen van de VOC brachten in hun ladingen ook diamanten, robijnen, parels en koraal naar Holland en het waren Hollanders die in het begin van de achttiende eeuw de eerste toermalijnen vanuit Ceylon meebrachten. In 17e-eeuwse kranten waren verkopingen van juwelen aan de orde van de dag en legio zijn de bewaard gebleven juweleninventarissen waaruit de rijkdom van de gegoede Hollanders duidelijk blijkt. Maar ook in de achttiende en de negentiende eeuw werden in Holland volop juwelen gedragen door de elite, vooral in de grote steden. De Engelsman Robert Fell, die in 1800 een bezoek aan Amsterdam bracht, beschreef een avond in de Franse Schouwburg, de tegenwoordige Kleine Komedie aan de Amstel: "Het aantal toeschouwers was aanzienlijk. De loges evenwel waren niet zeer bezet, maar de parterre en de galerij waren stampvol... De meeste dames in de parterre hadden een ontzettende menigte diamanten aan. Ik kan U slechts zeggen dat spilzucht in edele gesteente mij hier buitengemeen in de ogen blonk. Een naast mij zittende dame droeg een ketting van drie rijen grote diamanten, armbanden en haarspelden van gelijke kostbaarheid " Dit verhaal doet denken aan een gebeurtenis die ruim een kwart eeuw eerder had plaats gevonden. Op maandagavond 11 mei 1772 brak er brand uit in de Amsterdamse Schouwburg aan de Keizersgracht, waarbij helaas nogal wat doden te betreuren waren. Nog geruime tijd later ging het gerucht dat in de smeulende resten een vermogen aan juwelen moest liggen, afkomstig van de omgekomen schouwburgbezoekers.:quality(40)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2022/11/Schermafbeelding-2022-11-20-om-14.33.38-e1668951351720.png.png)
Merkwaardige streeksieraden
Ook in de provincie werden juwelen gedragen vooral in het rijke Friesland, Noord- en Zuid Holland en Zeeland. De Zaanse Aafje Gijsen schreef na het huwelijk van haar neef Klaas de Lange op 7 februari 1775 te Amsterdam in haar dagboek over de bruiloftsgasten: "Zy allen waaren rijkelik met diamante behange." De Hollandse klederdrachtjuwelen namen zelfs in heel Europa een unieke plaats in. De Pforzheimer goudsmidsleraar Rudolf Rücklin schreef in 1901 in zijn 'Schmuckbuch': "Een van de merkwaardigste verschijningen op juwelengebied in het algemeen is het Hollandse streeksieraad. Nergens anders op de wereld tooien vrouwen zich op zo'n bijzondere wijze als in Holland en nergens anders houden zij zo vast aan tradities".:quality(40)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2022/11/Schermafbeelding-2022-11-20-om-14.44.07-e1668951956180.png.png)
:quality(40)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2021/08/Schermafbeelding-2021-08-17-om-09.44.14-e1629186381571.png.png)