Victoriaanse sieraden een eerbetoon aan Koningin Victoria

Geplaatst door

Het Britse Koningshuis heeft altijd volop in de schijnwerpers gestaan tot aan de dag van vandaag. Met Meghan, Prins Harry, Prins William en Catherine staat ook de nieuwe generatie weer volop in de belangstelling. Met het inlezen voor dit blog kwam ik zoveel verhalen, anekdotes en videos over Koningin Victoria tegen welke het alleen maar moeilijker maakten om me te beperken tot de sieraden. Het leven van Koningin Victoria leest als een sprookjesboek met veel tragedies en onbegrip maar boven alles uit komt haar liefde voor haar man Prins Albert naar voren. Zijn vroege dood breekt het leven van de Koningin. Haar levensloop spiegelt zich in de juwelen die ze draagt,  de naar haar vernoemde “Victoriaanse sieraden”.

Victoria van Engeland jong geschilderd
Portret van een jonge Koningin Victoria van Engeland

Een blik in het leven van Koningin Victoria 1819 – 1901

In 1837 werd Victoria, koningin van Engeland. Alexandrina Victoria was de enige dochter van prins Eduard August, Hertog van Kent en prinses Victoria van Saksen-Coburg-Saalfeld. Ze was pas 18 jaar, toen ze Koningin werd door gebrek aan wettelijke erfgenamen van Koning Willem IV. Ze was als een frisse bries voor Groot-Brittannië. Victoria was jong en knap en kon door haar onderdanen worden bewonderd, gerespecteerd en nagevolgd.

Alles wat ze droeg, werd een modetrend. Ze was een echte persoonlijkheid en zo geliefd dat er een compleet tijdperk naar haar is vernoemd. Ook de sieraden uit die tijd werden bekend als ‘Victoriaanse sieraden’. De jaren van haar regering waren de meest vooruitstrevende in de geschiedenis. Door paarden getrokken koetsen werden vervangen door auto’s, kaarsen maakten plaats voor elektriciteit en toiletten werden naar binnen gebracht! Dit was over het algemeen een optimistische en welvarende tijd die wordt gekenmerkt door snelle veranderingen in de industrie, wetenschap, kunst en mode.

De ontmoeting met Albert, de eerst “Victoriaanse sieraden”

Als Victoria haar grote liefde Albert, haar volle neef, ontmoet is ze direct van hem gecharmeerd. In haar dagboek schrijft ze hoe knap ze hem vind. Volgens het protocol moet Koningin Victoria, Albert om zijn hand vragen. Gelukkig was de liefde wederzijds. De verlovingsring die hij haar gaf was een slang met een smaragd in zijn kop en robijnen ogen. Dit zou de eerste Victoriaanse verlovingsring ooit gemaakt worden. De slang was een symbool van eeuwige liefde en smaragd was haar geboortesteen. Geboortestenen werden vaak gebruikt in de verlovingsringen van die tijd.

Geboortesteen voor:

  • januari – granaat
  • februari – amethist
  • maart – aquamarijn
  • april – diamant
  • mei – smaragd
  • juni – parel
  • juli – robijn
  • augustus – peridot
  • september – saffier
  • oktober – opaal
  • november – topaas
  • december – turkoois
Koningin Victoria met haar verlovingsring in de vorm van een slang met haar geboortesteen een smaragd.

In 1840 trouwden Koningin Victoria en Prins Albert

Victoria’s trouwjurk was versierd met handgemaakt kant en bezet met een broche met saffier en briljant. Deze broche had ze gekregen van Albert, de dag voor hun bruiloft.

De broche die Albert, Victoria gaf de dag voor hun huwelijk.
De trouwerij van Koningin Victoria en Albert geschilderd door George Hayter.

Na de bruiloft kregen alle 12 bruidsmeisjes, in de privé vertrekken van het Koninklijk paar, een blauw juwelendoosje uitgereikt. De koningin gaf elk van haar koninklijke bruidsmeisjes een broche in de vorm van een adelaar met gespreide vleugels waarvan de klauwen op een grote parel rustte. Het lichaam van de vogel was bezet met turkoois (pauw-blauw was haar favoriete kleur) met robijnrode ogen en een diamanten bek. Dit sieraad werd door de meisjes gekoesterd als aandenken aan deze bijzondere dag.

Het huwelijk was liefdevol en kinderrijk

Koningin Victoria gaf zich met hart en ziel aan haar echtgenoot. De schoonheid en de charme waarmee hij haar in het begin had gewonnen waren pas het begin. In haar huwelijk ging ze zijn innerlijke schoonheid steeds meer zien en waarderen. Albert was haar alles; vriend, echtgenoot en raadsheer. Ze voelde zoveel liefde en bewondering voor hem dat ze in haar dagboek schreef; ” if I could only make him King!”. Koningin Victoria en Prins Albert kregen maar liefst 9 kinderen en 42 kleinkinderen.

De invloed op de sieraden van Victoria door Balmoral Castle

In 1848 kochten Victoria en Albert Balmoral Castle in de Schotse Hooglanden.

Balmoral Castle van Koningin Victoria en Prins Albert

Victoria was betoverd door het Schots design en kort nadat haar kinderen tartan plaids naar koninklijke evenementen begonnen te dragen, werden Schotse items herkend als “mode” stukken. Flexibele armbanden, geëmailleerd met familietartan kleuren en broches en pinnen waren de meest populaire Schotse items. Hoewel de meeste van deze items zilveren sieraden waren, waren sommige in goud vervaardigd. Schotse Victoriaanse sieraden bevatten rokerige gouden kwarts uit de Cairngorm Mountains (a.k.a Cairngorm), carneool, bloedsteen, jaspis, mosagaat en email.

De wereldtentoonstelling in het Crystal Palace

In 1851 sponsorde Albert de Grote Tentoonstelling van Industrie van Alle Naties, in Londen, in het Crystal Palace dat in Hyde Park werd gebouwd.

Een prachtig gebouw, ontworpen door Joseph Paxton, vooral gemaakt van glas en staal. Meer dan 14.000 standhouders vanuit de hele wereld toonden hier hun nieuwste uitvindingen en producten.

Ook de Victoriaanse sieraden waren hier volop te bewonderen

Naast de wonderlijke machines, muziek instrumenten, textiels en meubels die werden getoond, trokken de Victoriaanse juwelen, horloges en edelstenen van overal ter wereld aandacht. Meer dan 6 miljoen gasten bezochten de tentoonstelling met de 280-karaats Koh-i-Noor-diamant en de 177 karaatsdiamant van Adrian Hope. Twee van de grootste diamanten ter wereld. Meer dagelijkse items, zoals chatelaines en broches, oorbellen, kruisen en kettingen waren ook te zien, sommige weerspiegelen een gotische heropleving van middeleeuws design. Geëmailleerde architecturale elementen werden verwerkt in veel van de juwelen. Natuurlijke motieven, zoals gem-verfraaide bloemen, versierd met glazuur waren ook te zien. Deze gevarieerde en eclectische ontwerpen deden een beroep op de romantische aard van de Victorianen en zouden identificerende motieven van Victoriaanse sieraden worden. Pijlen, hoefijzers, hartjes, strikken, vogels en sierlijke vormen brengen ons nog steeds terug naar de mooie sieraden uit die tijd. Beeldschone cameeën gesneden uit agaat, amethist, citrien, schelp of lavasteen met romantische afbeeldingen van mooie dames of sfeervolle taferelen werden gemaakt door ware juwelen kunstenaars. Ook in Nederland werd deze stijl overgenomen en maakten goudsmeden in de 19e eeuw liefelijke sieraden.

De eeuw van de kometen

De 19e eeuw was ook de eeuw van de zichtbare kometen, halve manen en sterren werden dan ook vaak gebruikt in juwelen. Astronomie sprak tot de verbeelding en was onderdeel van het gesprek. Iedereen die van mode hield gebruikte de kracht en intriges van de maan en de sterren in zijn ontwerpen. De maan staat ook voor de verheerlijking van de vrouwelijk maangodin en de sterren voor de richting van de geest. Symbolen die tot de verbeelding spraken werden veel gebruikt in de Victoriaanse tijd. De verborgen boodschap achter de juwelen was vaak romantisch, spiritueel en steunend.

Ook de zwaluw komt veel voor op sieraden uit deze tijd. De zwaluw staat symbool voor veilig thuiskomen of snel terugkeren van een geliefde. Ook klavertjes en hoefijzers, de geluksbrengers bij uitstek, werden veel gebruikt.

De vroege dood van Prins Albert

Het decennium van de jaren 1860 waren tragisch voor de koningin. In maart 1861 stierf haar moeder, de hertogin van Kent. Later dat jaar, in december, overleed Albert, de liefde van haar leven. Ze was overweldigd door verdriet. Ze woonde zijn begrafenis niet bij, maar trok zich terug in Osborne House waar ze de komende veertig jaar elke avond zijn gordijn liet zakken en zijn scheerset elke ochtend voor hem klaarzette. De hele natie ging in rouw. Auteurs kregen de opdracht om zijn biografie op te nemen en verschillende monumenten werden ter ere van hem gebouwd. Koningin Victoria bleef haar rouwkleding dragen tot haar dood in 1901.

Koningin Victoria in rouw met een portret van haar zo geliefde Albert in haar handen.

Rouwsieraden, medaillons en sieraden met haar

De dood was een belangrijk onderdeel van ieders leven in de Victoriaanse tijd. De kindersterfte was erg hoog en antibiotica waren nog niet ontdekt. De rouwperioden werden bepaald door het protocol. De gebruikelijke volledige rouwtijd was één jaar, gevolgd door een halve rouwperiode van 6 maanden. Alle familieleden van de overledene, inclusief echtgenotes, dochters, zussen, neven en nichten, tantes enz., waren verplicht om in deze periode rouwmode te dragen. Medaillons werden een veelgebruikt modeaccessoire, omdat ze niet alleen als persoonlijke herinnering aan het verlies bijdroegen, maar ook het uiterlijk van de verplichte kledingstijlen opfleurden. Verschillende stijlen van Victoriaanse rouwsieraden werden vervaardigd, waaronder rouwringen, broches met compartimenten voor haar en uitgebreide stukken met haarwerk, chatelaines en collier met ingewikkelde gevlochten patronen.

rouwsieraden, Victoriaanse sieraden
Gouden broche met een haarwerk

50 Jarig jubileum Koningin Victoria

In 1887 vierde Koningin Victoria haar 50 jaar op de troon met haar gouden jubileum. Een gouden jubileum was een hele bijzondere gelegenheid en  ‘The Woman’s Jubilee Offering’ werd opgericht om een passend cadeau voor de Koningin te bedenken en te bekostigen. Een gedenkteken voor Victoria’s 50 Years on the Throne. Een deel van het ingezamelde geld werd gebruikt om een groot ruiterstandbeeld van Prins Albert te financieren. Hoewel de Koningin de rest van het geld aan een goed doel wilde geven besloot het comité om een ketting voor Koningin Victoria te laten maken. Het collier gemaakt door Carrington en Co was bezet met diamanten en parels met in het midden een kroon. Het middenstuk kan losgemaakt worden en als hanger worden gedragen, hoewel dat nog nooit iemand heeft gedaan. Koningin Victoria heeft de ketting in 1901 aan The Crown nagelaten. Souvenir hangers, broches en diverse andere voorbeelden van Victoriaanse sieraden werden gemaakt om het Gouden Jubileum te herdenken en worden tegenwoordig nog vaak gezien.

De dood van Koningin Victoria, een einde van een tijdperk

Koningin Victoria stierf op 22 januari 1901 in een moderne wereld vol met fabrieken, spoorwegen, directe telegraafcommunicatie en stoomauto’s. Samen met haar dood eindigde een manier van leven, een tijdperk, de Victoriaanse tijd! 

Toch nog één romantische anekdote; naarmate de tijd voorbij ging, begon koningin Victoria zich steeds meer te hechten aan een knecht uit Schotland, John Brown. Er zijn heel veel geruchten over deze relatie maar echt bewijs ontbreekt. Wel gaan er verhalen dat op haar verzoek, bij haar stoffelijk overschot in de kist, diverse herinneringen werden geplaatst. Waaronder aan haar rechterkant één van Alberts kledingstukken en aan haar linkerhand een stuk van het haar van Brown, samen met een foto van hem. Hoe romantisch!

In de 43.000 dagboekpagina’s die Koningin Victoria heeft nagelaten en die sinds kort op internet staan is niets meer te lezen over John Brown. Haar zoon Edward VII schijnt deze allemaal te hebben vernietigd omdat hij het niet goed kon vinden met Brown.

Pagina uit het dagboek van Koningin Victoria

Victoriaanse sieraden worden nog steeds (na) gemaakt

Vormen, symbolen en kleurencombinaties inspireren nog steeds goud- en zilversmeden over de hele wereld. Niet gek want deze sieraden vallen nog steeds in de smaak! Ook zilversmeden, die zilveren sieraden met markasiet, edelstenen en parels maken, grijpen graag terug naar de Victoriaanse stijl.

Lees ook:

Record bedrag voor “oude” onderbroek Koningin Victoria

Er is nog zoveel meer te lezen over deze boeiende vrouw, een website om dit te doen is;

Queen Victoria scrapbook

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *