Nu we zeker weten dat ons Kerstdiner thuis zal plaatsvinden, nog een blog over ‘de mooi gedekte tafel’. In het vorige blog schreef ik over servetringen, nu over een ander mooi detail dat de dinertafel zoveel feestelijker aankleedt : de messenlegger.
Waar komt de messenlegger vandaan?
Inhoudsopgave
Een messenlegger is een dwarsbalkje dat rechts boven je bord wordt neergezet. Iedere tafelgenoot heeft zijn eigen messenlegger. Het dwarsbalkje is bedoeld om vlekken op het tafellinnen te voorkomen.
Het gebruik van de messenlegger op deze manier is nog niet eens zo heel oud. Het begon allemaal met het voorsnijcouvert. De heer des huizes – die man die ’s zondags het vlees snijdt – hanteerde een voorsnijcouvert om een groot stuk vlees aan tafel op te delen in individuele stukken. Dit couvert – dat ook prachtige zilveren heften kon hebben – werd voor en na gebruik weggelegd op een rekje.
Halverwege de 19e eeuw veranderde de tafeletiquette. Met het vork in de linkerhand en het mes in de rechterhand werd afwisselend gesneden en gegeten. Wanneer alleen van de vork gegeten werd, kon het mes netjes weggelegd worden. Daarvoor werd inspiratie gezocht bij het rekje van het voorsnijcouvert dat al eeuwen in gebruik was.
Hoe gebruik je een messenlegger?
Bij aanvang van het diner ligt het mes rechts naast het bord. Zodra het mes is gebruikt (en dus wat vettig zal zijn) wordt het geparkeerd op de messenlegger. Alleen het uiterste puntje van de lemmet rust op het dwarsbalkje.
Het mes wordt alleen weggelegd wanneer ofwel slechts de vork in gebruik is, ofwel tussen de diverse gangen van het diner. Bij dit laatste punt wel een opmerking : bij het wisselen van de gangen kan ook nieuw bestek worden gegeven. Het wisselen van borden bij een nieuwe gang is gebruikelijk, het wisselen van bestek is wel bijzonder chique.
Grappig om te bedenken dat messenleggers dus eigenlijk alleen horen bij intieme diners, waarbij de gastheer/-vrouw tussen de gangen door geen nieuw bestek geeft. Een leuk detail : wanneer de gastvrouw/-heer naar de volgende gang wil, dan legt deze het mes op de messenlegger. Een teken voor de gasten dat de volgende gang eraan komt – maar ook dat zij hun mes moeten houden voor de volgende gang.
Een grote variëteit
Tegen het eind van de 19e eeuw en aan het begin van de 20e eeuw nemen messenleggers een hoge vlucht. Ze worden verkocht in sets van 4, 6 of 12 stuks in een eindeloze variëteit. Er waren “fancy” messenleggers met hondjes die een stokje vasthouden, golfclubs, zwanen, bloemen etc etc. De messenleggers werden gemaakt van zilver, ivoor, kristal, glas, parelmoer, hout, been, hoorn, aardewerk, verzilverd EPNS – of een combinatie hiervan. Er zijn zelfs messenleggers speciaal behorend bij chopsticks.
Deze variëteit maakt een prachtig verzamelgebied. Het geeft je de keus of je een chique messenlegger wil, of juist een ‘conversation piece’. Voor iedere Kersttafel is een passende set te vinden!
Een kleine verzameling messenleggers : links exemplaren van glas en kristal: eenvoudig glad geslepen, met zwarte Art Deco accenten en diep geslepen. Dan 2 zilveren exemplaren : links één in ‘model 203’ gemaakt door Gerritsen en van Kempen (Zeist) tussen 1926-1961. Ernaast een zilveren exemplaar met 3 zilveren bollen aan weerszijden, gemaakt door Van Kempen (Voorschoten) tussen 1854 en 1858. De rechtergroep bestaat uit strak Art Deco vormgegeven verzilverde dieren. Gemaakt door Orfèvrerie GALLIA (een dochteronderneming van Christofle) naar ontwerp van Marcel Edouard Sandoz voor de oceaanstomer “Normandie” (Frans, jaren “20-“30).
PS Geïnteresseerd in leuke weetjes over tafelmanieren, tafelschikking etc? Dan is het boek “De Dikke Ditz” (een heruitgave van “Hoe Hoort Het Eigenlijk?”) een aanrader voor onder de Kerstboom. Naast een heel klein pakketje met mooie messenleggers natuurlijk…
Lees ook: