- Home
- /
- Hr. M. Akkerman
- /
- Juwelen! Tentoonstelling in de Hermitage Amsterdam
Juwelen! Tentoonstelling in de Hermitage Amsterdam
Door Juwelenhistoricus bekend van Tussen Kunst en Kitsch•geschreven op 1 februari 2020• Geen reacties
Inhoudsopgave
Juwelen!
De Franse kunstschilder Horace Vernet woonde van 1841 tot 1846 in Nederland. Hij was in deze tijd onder andere leermeester van Jozef Israëls. In 1843 maakte hij van uit Den Haag een reis van enkele weken naar Sint-Petersburg op uitnodiging van tsaar Nicolaas I, de broer van koningin Anna Paulowna. In hoeverre de vorstin invloed heeft gehad op deze reis is niet bekend. De tsaar wilde graag dat Vernet hem portretteerde en uiteindelijk gebeurde dat met diverse leden van de Russische adel. Omdat de meeste opdrachten in vol ornaat moesten worden uitgevoerd werd Vernet zelfs uitgenodigd om een hofbal mee te maken, zodat hij zijn opdrachtgevers in officiële hof-kleding kon aanschouwen. Op 18 mei van dat jaar, een dag na het feest, schreef hij aan een vriend in Parijs: “Het bal gisteravond was geweldig. Nooit eerder zag ik gelijktijdig zoveel juwelen dragen, zowel door dames als door heren. Ze waren allen overladen met diamanten. Tijdens het bal en alleen al door de enorme drukte en het gedrang, braken sommige parelsnoeren en vielen andere juwelen stuk op de grond. Waar je ook liep, je trapte op diamanten, robijnen en parels. Je moet het met eigen ogen gezien hebben om het te geloven.” Dit klinkt enigszins gechargeerd, maar het geeft toch wel goed weer hoe de pracht en praal aan het Russische hof dit tot het meest weelderigste van Europa maakten. In deze sfeer groeide koningin Anna Paulowna op en het verklaart een beetje het negatieve gevoel dat zij moet hebben gehad toen zij arriveerde in het kille, Calvinistische Holland.Een enorme bruidsschat
De grootvorstin kreeg in 1816 de grootste bruidsschat mee die ooit aan een prinses was gegeven, toen zij in het huwelijk trad met de Prins van Oranje, de latere koning Willem II. De waarde ervan was een miljoen roebel en dat stond op dat moment gelijk aan anderhalf miljoen guldens. Wanneer we de koopkracht daarvan naar nu zouden vertalen, komen we op een bedrag van ruim tien miljoen euro. Op haar portret in de tentoonstelling JUWELEN ! is nog iets van die grandeur te zien. De koningin draagt drie parelsnoeren van schouder tot schouder. We noemen ze sautoirs naar het Franse woord sauter, dat opspringen betekent. De colliers werden tijdens het lopen letterlijk door het lichaam voort geschopt. Naast de vorstin ligt de kroon die in 1840 werd vervaardigd door de Amsterdamse juwelier Bonebakker en op het hoofd draagt ze een diadeem, die weliswaar later naar Duitsland is vererfd, maar waarvan koningin Wilhelmina in het begin van de vorige eeuw een iets afwijkende kopie heeft laten maken, die tegenwoordig nog door koningin Maxima wordt gedragen.:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/2.jpg.jpeg)
Een balzaal in de Hermitage
Juwelen die worden gedragen, of het nu in werkelijkheid is of op een portret, spreken een heel andere taal dan wanneer ze in een vitrine liggen en ze dus geen direct contact meer hebben met de draagster en haar omgeving. Daarom is het ook zo geweldig dat op de tentoonstelling niet alleen juwelen te zien zijn, maar ook portretten, kleding, accessoires en gebruiksvoorwerpen. Met elkaar geven ze een completer beeld van hoe het hofleven er vroeger moet hebben uitgezien. De zalen van de Hermitage zijn voor deze gelegenheid dan ook omgetoverd in een grote balzaal en verschillende kleinere kabinetten, waarin diverse aspecten worden getoond.:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/E-17258_2_scan_Pixel-it.jpg.jpeg)
Topstukken van Lalique
Zo ligt in een vitrine een parasolknop, die afkomstig is van tsarina Alexandra Feodorovna en ook werkelijk door haar is gebruikt. De knop vertoond de transformatie van een libelle in een vrouw, een thema dat omstreeks 1900 vaker voorkwam in de toegepaste kunsten. De parasolknop werd vervaardigd door de grote Franse kunstenaar René Lalique, van wie overigens ook nog twee juwelen aanwezig zijn. De eerste is een broche in gegoten glas uit zijn latere periode en de tweede is een hanger in de vorm van een slangennest van zes geëmailleerde slangen. Dit ontwerp werd vaker uitgevoerd door Lalique: een exemplaar met negen slangen bevindt zich in het Gulbenkian Museum in Lissabon en werd door de gelijknamige eigenaar omstreeks 1901 direct van Lalique gekocht.:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/E-15364_5_Alexander_Koksharov.jpg.jpeg)
Het bal kan beginnen
In de tot balzaal omgetoverde museumzaal staan uniformen en toiletten uitgestald, als of het bal ieder moment kan beginnen. Tot mijn favorieten behoort een huidkleurige baljurk van tsarina Alexandra Feodorovna van omstreeks 1905 met opengewerkte motieven. De jurk zou nu nog zo door koningin Maxima gedragen kunnen worden, die regelmatig ensembles in deze kleur draagt.:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/ERT-8623_1Alexey-Pakhomov_Pixel-it.jpg.jpeg)
:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/1.jpg.jpeg)
:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/ERT-9432_Alexey-Pakhomov_Pixel-it.jpg.jpeg)
:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/5.jpg.jpeg)
Meewerken aan Juwelen! was een feest
Het was een feest om aan deze tentoonstelling te hebben mogen meewerken en een beter inzicht te krijgen in één van de weelderigste hoven die Europa ooit heeft gekend. Van de aankopen door tsaar Peter de Grote in Nederland en Saksen, tot de stukken die later zijn aangekocht om de collectie van de Hermitage te volmaken. Historische sensatie veroorzaakt een schitterende tabaksdoos uit één stuk agaat gesneden en bezet met diamanten op gekleurde folie gezet, waardoor een mysterieus effect ontstaat. De doos stamt uit de collectie van koning Frederik de Grote van Pruisen en is uiteindelijk in het bezit gekomen van tsaar Nicolaas I.:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/E-4701_4_Yuri_Molodkovets-e1567335586628.jpg.jpeg)
:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/E-4701_2_Yuri_Molodkovets_Pixel-it-e1567335606512.jpg.jpeg)
Topstukken uit de vitrines van de Hermitage Sint Petersburg nu te zien in Amsterdam
De Hermitage in Sint Petersburg heeft buitengewone medewerking verleend. Niet alleen uit het depot, maar ook uit de museumzalen zijn stukken uitgeleend aan Amsterdam. Het schitterende boeket met meer dan achthonderd diamanten en ontelbare kleurstenen wordt zelden ter beschikking gesteld en is zelfs speciaal voor deze tentoonstelling gerestaureerd. Het werd omstreeks 1760 vervaardigd door Jeremie Pauzié, de juwelier van drie tsarina’s en waarschijnlijk vervaardigd voor tsarina Elizabeth, die het als broche op haar kleding droeg.:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/E-1957-004_Pixel-it.jpg.jpeg)
:quality(80)/blog.zilver.nl/wp-content/uploads/2019/08/4271.jpg.jpeg)