Bij het feest voor de veertigste verjaardag van koning Willem Alexander op Paleis Het Loo, verschijnt koningin Mâxima in een opvallende roze jurk, en met juwelen die heel exotisch aandoen. Dergelijke juwelen zijn dan ook geïnspireerd op de overdadige juwelenschatten van Indiase maharadja’s.
In december 1925 vindt in Hotel Des Indes in Den Haag een meerdaagse presentatie plaats van een ‘superbe collection des bijoux’, van het Parijse juweliershuis Cartier. Volgens een verslag lijkt de hal van het hotel op ‘de schatkamer van den een of anderen Maharadja in Britisch-lndie’. De juwelen maken vooral indruk door het gebruik van robijn, saffier en onyx, en een grote hoeveelheid gegraveerde smaragd, naast veel grote diamanten. De prijzen lopen van 10.000 tot 100.000 gulden, maar volgens het verslag zijn deze juwelen voor ‘den doorsnee-Nederlander, wiens smaak toch al zoo conservatief is, te bont van kleur en te extravagant van vorm.’
Indiase vorsten
Inhoudsopgave
Het ging hier om de zogenaamde ’tutti-frutti’ of fruit salad’ juwelen, waarmee Cartier datzelfde jaar had deelgenomen aan de grote Wereldtentoonstelling in Parijs. Deze benamingen dateren overigens van na de Tweede Wereldoorlog en lijken mede te zijn ontstaan dankzij de Braziliaanse zangeres Carmen Miranda, die vaak werd afgebeeld met een hoofddeksel vol kunstfruit en daarom ook wel ’the lady in the tutti frutti hat’ werd genoemd. In de archieven van Cartier wordt echter uitsluitend gesproken over pierres sculptées en carved stones, waarvan de oorsprong in India ligt.
In de loop van de 20ste eeuw namen Indiase vorsten en hun families steeds meer Westerse gebruiken over. Zo verkochten ze hun soms eeuwenoude juwelen in Londen en Parijs, om er Europese ontwerpen voor terug te kopen. Dankzij die oude, dikwijls gegraveerde edelstenen, ontstond in Europa een Indiase stijl. En daar bleef het niet bij. De maharadja van Patiala bijvoorbeeld liet het paleis van Versailles nabouwen, en hij was de eerste vorst die een Europese vrouw en een Engelse auto reed. In Londen en Parijs liet hij zijn complete juwelenschat ombouwen in art decostijl, een opdracht waar Cartier alleen al drie jaar over deed. En de maharani van Boroda, de beeldschone Sita Devi, die ook wel ‘de Indiase Wallis Simpson’ werd genoemd, vloog met haar kok naar Milaan om hem te leren hoe hij lasagne moest maken.
Sita Devi
In 1953 verkocht Sita Devi een paar antieke Indiase enkelbanden met smaragden en diamanten aan de Amerikaanse juwelier Harry Winston. De juwelier gebruikte de stenen voor een prachtig collier, dat in 1957 werd verkocht aan de Hertog van Windsor. Zijn echtgenote, de échte Wallis Simpson, droeg dit juweel voor het eerst tijdens een feest in New York, waar ook Sita Devi aanwezig was. Toen die iets te duidelijk liet merken dat zij de smaragden vroeger aan haar voeten had gedragen, voelde de hertogin zich zo beledigd dat ze het juweel een dag later naar Harry Winston terugbracht.
Voor de avant-garde
In eerste instantie trokken de tutti-frutti juwelen vooral de aandacht van een enigszins avantgardistisch ingestelde elite, onder wie lady Edwina Mountbatten, echtgenote van de laatste onder koning van India en in haar tijd één van de best geklede vrouwen ter wereld. Zij was al in het bezit van een tutti-frutti diadeem. Eigenlijk was er sprake van een bandeau, een band die om het hoofd werd gedragen en speciaal ontwikkeld was voor het ultrakorte kapsel in die tijd, waarin en klassiek diadeem meestal geen houvast vond. Deze bandeau kon bovendien heel praktisch omgebouwd tot twee armbanden. Na de dood van lady Edwina in 1960 werd haar enorme juwelenbezit voor een deel verkocht. De bandeau is inmiddels in ieder geval in het bezit geweest van twee verschillende eigenaren, maar wordt sinds 2008 tentoongesteld in de juwelengalerij van het Victoria & Albert Museum in Londen.
Conch parels
Het ongetwijfeld mooiste tutti-frutti juweel is een armband die ooit in bezit was van de Spaanse koningin Victoria Eugenia, de grootmoeder van koning Juan Carlos. De platina band is bezet met briljant geslepen diamanten, zwart email en conch-parels. Deze babyroze parels met hun porseleinen uiterlijk worden uitsluitend natuurlijk geproduceerd door de conch-schelp en kunnen niet worden gekweekt. Slechts in circa één op 100.000 schelpen wordt een bruikbaar exemplaar gevonden; ze zijn dus uiterst zeldzaam en kostbaar. De armband van de Spaanse koningin werd door haar nabestaanden vorig jaar door Sotheby’s in Genève geveild voor bijna drie miljoen euro.
Daisy Fellowes
Het beroemdste tutti-frutti juweel is het zogenaamde Hindu-collier dat in door Cartier werd vervaardigd voor Daisy Fellowes, dochter van Hertog Decazes en via haar moeder erfgename van het Singer naaimachineconcern. (zie kopfoto) Zij bestelde het nadat ze bij Cartier een vergelijkbaar juweel had gezien dat bestemd was voor een schoonzoon van de maharadja van Patiala; in India waren het juist mannen die dergelijke juwelen droegen. Tot 1936 werd het collier een aantal keren aangepast aan de eisen van de grillige Fellowes, die overigens wel de meest elegante vrouw ter wereld werd genoemd. Bij het uiteindelijke resultaat droeg ze ook nog een bijpassende armband en oorhangers. Na haar dood in 1962 kwamen deze juwelen in het bezit van haar oudste dochter Emmeline, Gravin van Casteja, die het collier een jaar later nog een keer liet veranderen. Na haar overlijden in 1983 kwamen het collier, de armband en de oorhangers via een veiling in bezit van de historische collectie van Cartier. Het is tegenwoordig regelmatig te bewonderen op internationale tentoonstellingen van het juwelenhuis.
Tutti Frutti collier en armband voor koningin Maxima
Een aantal jaren geleden door een juwelenfirma in New Delhi een aantal kopieën van het collier en de armband van Daisy Fellowes vervaardigd, waarvoor slechts afbeeldingen als voorbeeld ter beschikking stonden van de Indiase goudsmeden. Het resultaat wijkt dan ook op bepaalde punten af van de originele juwelen. Zo zijn de gebruikte stenen van een mindere kwaliteit dan Cartier ooit zou gebruiken. In maart 2007 kwamen een collier en bijpassende armband van deze Indiase productie op de veiling van Christie’s in Amsterdam en werden daar voor ongeveer 50.000 euro verkocht aan de Prins van Oranje. Tijdens het feest voor zijn veertigste verjaardag op Paleis Het Loo verscheen koningin Maxima voor het eerst met deze juwelen, Daarna is zij nog regelmatig met de armband gesignaleerd.
Lees ook: