‘De koningin is de enige die een diadeem kon opzetten met één hand’
Diademen, colliers, armbanden, oorhangers en broches: de juwelencollectie van koningin Elizabeth is ongekend, zowel wat betreft omvang als kwaliteit. Ze was een zeer ervaren juwelendraagster, maar slechts enkele stukken hebben een heel speciale, persoonlijke betekenis.
In haar lange leven heeft koningin Elizabeth ontelbare keren een diadeem gedragen en ze was vanzelfsprekend een expert geworden in het opzetten en het dragen ervan. Prinses Margaret zei ooit over haar: ‘De koningin is de enige persoon die een diadeem kan opzetten met één hand, terwijl ze de trap afloopt.’ En de Prins van Wales heeft wel eens verteld dat zijn moeder hem in de periode voor haar kroning naar bed bracht met de staatskroon op haar hoofd om te wennen aan het gewicht en te oefenen met het in balans houden van het gevaarte tijdens de kroning. Van enig ongemak van een diadeem, dat soms best zwaar kan zijn, lijkt de vorstin geen last te te hebben ondervonden.
Bij haar activiteiten door het jaar heen beschouwde koningin Elizabeth haar hoeden als een soort vervanging van de kroon. Ze was er goed zichtbaar mee en straalde er koninklijke allure mee uit. Haar hoeden waren evenals haar kleding vrijwel uitsluitend vervaardigd door haar persoonlijke couturier Angela Kelly. Om te voorkomen dat ze afwaaiden, maakte Kelly hoedenspelden, bekleed met de stof en dus in de kleur van de betreffende hoed, waardoor ze nauwelijks zichtbaar waren. Toch droeg de koningin dikwijls nog een extra speld in de vorm van een handje dat een vlammende toorts vasthoudt, gemaakt van wit en geel goud en bezet met kleine diamantjes. Dit moet wel een geschenk zijn met een speciale betekenis, maar de herkomst is onbekend.
Historische juwelen
De koningin kon beschikken over een enorme collectie juwelen, waarvan sommige nog afkomstig zijn van koningin Victoria. Ook koningin Alexandra heeft juwelen toegevoegd aan de verzameling, maar het was koningin Mary, die met haar grote liefde voor juwelen veel nieuwe aankopen deed. De in 2002 overleden koningin-moeder heeft eveneens letterlijk en figuurlijk haar steentje bijgedragen. Niet alleen kreeg zij prachtige juwelen van haar echtgenoot, koning George VI, ook erfde zij in 1942 een enorme collectie kostbaarheden van een goede vriendin, lady Margaret Greville.
Hiertoe behoorde ook een paar zogenoemde ‘chandelier’-oorhangers, dat in 1929 door Cartier werd vervaardigd en in 1947 door haar ouders aan Elizabeth werd geschonken ter gelegenheid van haar huwelijk. Deze platina oorhangers zijn bezet met in verschillende vormen geslepen diamanten.
Koningin Elizabeth was vorstin van een land waarin tradities een belangrijke rol spelen. Ook in de kleding en de juwelen van de vorstin kwam dit tot uiting. Haar drie parelcolliers van soms twee, maar meestal drie snoeren zijn niet weg te denken. Zelfs toen in heel Europa de vraag naar dergelijke colliers van aflopende parels stagneerde, bleef zij ze dragen, bijna als een soort handelsmerk. Ze combineerde ze overdag vrijwel altijd met een paar oorknoppen van haar grootmoeder koningin Mary, bestaande uit een grote parel en een diamantje.
Alle parels in de koninklijke collectie zijn natuurlijke parels en dus niet gekweekt. Gecultiveerde exemplaren kwamen evenals namaakjuwelen niet in het vocabulaire van de koningin voor. Koningin Elizabeth kon bovendien worden uitgetekend met een broche, ze had er tientallen. Ik geloof niet dat er een foto bekend is waarop zo’n juweel ontbreekt. Bovendien hield ze bij de keuze rekening met de betreffende gelegenheid. Zo droeg ze tijdens de doop van prins George in 2013 een broche in de vorm van een bloemenmand, die ze in 1948 van haar ouders kreeg ter gelegenheid van de geboorte van prins Charles.
Tijdens het huwelijk van William en Catherine droeg ze heel toepasselijk de zogenaamde True Lover’s Knot-broche, een met diamanten bezet juweel, dat in 1932 werd verworven door koningin Mary bij hofiuwelier Garrard.
Tot de favoriete juwelen van de vorstin behoorden twee clipbroches, die samen één geheel kunnen vormen en bezet zijn met diamanten en aquamarijnen. Ze kreeg ze in 1942 van haar ouders voor haar 18de verjaardag. Lange tijd is aangenomen dat deze broches werden vervaardigd door Cartier, voornamelijk gebaseerd op vergelijking met een bekend Cartier-diadeem en het feit dat Louis Cartier ooit dit type broche ontwierp, toen hij in Zuid-Frankrijk vrouwen de was zag ophangen met houten knijpers. Nader onderzoek heeft echter inmiddels uitgewezen dat de broches van de koningin afkomstig zijn van Boucheron.
Geslepen in Amsterdam
Tot de meest emotioneel beladen juwelen van koningin Elizabeth behoorden vanzelfsprekend haar verlovingsring en huwelijksarmband. Prins Philip liet ze indertijd maken door de Londense juwelier Antrobus van diamanten uit een diadeem dat zijn moeder, prinses Alice von Battenberg, speciaal hiervoor ter beschikking stelde. De verlovingsring is nooit meer afgegaan, de armband werd vooral gedragen met grote gala’s en bij de opening van het parlementaire jaar. In oktober 2018 werd de speciale band tussen de koningin en de Hertogin van Cambridge duidelijk toen de laatste tijdens het staatsbanket voor de Chinese president deze armband droeg. Nog nooit eerder leende de vorstin dit juweel uit.
Koningin Elizabeth beschikte bovendien over de diamanten die geslepen werden uit de Cullinan, de grootste diamant ooit gevonden. Van de negen grote stenen die in 1908 door diamantslijperij Asscher in Amsterdam werden geslepen uit de Cullinan zijn de III en IV gezet in een broche. Koningin Elizabeth droeg de broche, met een druppelvormige diamant van ruim 94 en een kussenvormige van ruim 64 karaat, tijdens haar diamanten jubileum in 2012. Gedurende haar staatsbezoek aan Nederland in 1958 droeg ze het juweel tijdens een bezoek aan de firma Asscher. Voor een slijper die nog aan het slijpproces had meegewerkt, maar nu vrijwel blind was, deed de vorstin de broche toen af, zodat hij de diamanten nog een keer kon voelen.
Een ongeschreven wet zegt dat een dame ’s avonds bij het uitgaan geen horloge draagt. Nu stond de Britse vorstin natuurlijk in menig opzicht boven de wet, maar toch blijf ik het persoonlijk vreemd vinden dat Elizabeth tijdens elke denkbare gelegenheid een horloge droeg, ook bij groot gala. Ook al ging het vaak om kostbare en met diamanten bezette exemplaren van beroemde uurwerkhuizen, zoals Jaeger-LeCoultre en Patek Philippe; een horloge doet volgens mij afbreuk aan de vorstelijke grandeur die het staatshoofd op dat moment uitstraalt. Terwijl de koningin tot op hoge leeftijd juist mede dankzij de schitterende collectie juwelen van het Huis Windsor zo duidelijk liet zien hoe een monarch naar buiten treedt.
Lees ook:
Diamanten, de beste vrienden van koninginnen en prinsessen
Bekijk ook de collectie van Zilver.nl: