Om tv-series over adelijke of koninklijke families een zo authentiek mogelijke uitstraling te geven, worden kleding en juwelen gekopieerd of als inspiratie gebruikt. Met geslaagde en minder geslaagde resultaten.
Opmerkelijk: van televisieseries en films kan veel invloed uitgaan op het dagelijks leven in het algemeen en het dragen van juwelen in bijzonder. Toen in 2003 de film Girl with Pearl Earring in première ging, kwamen druppelvormige parels als oorhangers in de mode. Al eerder was een vergelijkbare situatie ontstaan toen in de jaren 80 van de vorige eeuw een grote Rubens-tentoonstelling plaats vond in het Metropolitan Museum in New York. Daar hing toen onder andere de beroemde Venus voor de Spiegel, uit de prinselijke verzameling in Liechtenstein.
Hierop draagt Venus in het naar de beschouwer gekeerde oor een witte, en in het oor dat in de spiegel zichtbaar is een zwarte, druppelvormige parel. Waarschijnlijk is dit een gevolg van het schaduweffect, maar vanaf dat moment nam de vraag naar oorhangers met een witte én een zwarte parel over de hele wereld toe. Zowel echt als namaak, mede dankzij het feit dat de laatste verkocht werden in de museumwinkel van het Metropolitan.
Venus voor de spiegel van Peter Paul Rubens (1577-1640), Liechtenstein Collectie
Naar oude voorbeelden
Inhoudsopgave
Een prachtig en interessant recent voorbeeld van de invloed van televisie betreft de serie Downton Abbey. Het blijkt dat bijvoorbeeld de vraag naar zilveren theeserviezen in Engeland beduidend is toegenomen sinds deze serie werd uitgezonden. Maar ook de in de serie getoonde juwelen ondervinden hernieuwde belangstelling. De regelmatig door lady Violet gedragen dog collar — die omstreeks 1900 in de mode kwam dankzij koningin Alexandra die er een litteken aan haar hals mee wist te bedekken — schijnt een kleine rage te worden. Een in de serie gedragen exemplaar is overigens, net als alle andere juwelen, naar oude voorbeelden vervaardigd, maar op zo’n geweldige manier dat de indruk wordt gewekt dat het om originele antieke juwelen gaat.
In de hele serie is slechts één keer een echt juweel gedragen. Het betreft het huwelijksdiadeem van lady Mary. Dit juweel, dat heel goed dienst zou kunnen doen als geërfd familiejuweel, werd geleend van de Londense juwelier Bentley & Skinner. Het diadeem kan gedragen worden met én zonder standaard en is bovendien te demonteren tot twee broches. Het diadeem kon tot voor kort gehuurd worden voor ongeveer 1500 euro per dag, maar is inmiddels dankzij de televisieserie verkocht voor ruim 165.000 euro.
Het juweel dateert van ongeveer 1800, is bezet met 45 karaat aan diamanten en heeft waarschijnlijk een koninklijke oorsprong. Volgens bepaalde gegevens was het in 1899 een huwelijksgeschenk aan prinses Louise, die in dat jaar trouwde met de Hertog van Fife. Op afbeeldingen is de hertogin inderdaad te zien met en vergelijkbaar diadeem met een bloemvormig middenstuk dat als broche kon dienen en in de loop der tijd verdwenen is.
De gekopieerde juwelen in Downton Abbey zijn op een fantastische manier nagemaakt en volgen precies de mode uit de tijd waarin de serie zich afspeelt. Hiervoor verantwoordelijk is de Engelse goudsmid Andrew Prince, die zich goed heeft verdiept in de historie van het juweel zoals het werd gedragen vanaf het eind van de 19de eeuw tot de Tweede Wereldoorlog. Voor het diadeem van de zuster van lord Grantham nam hij als voorbeeld een juweel dat omstreeks 1910 werd vervaardigd door Cartier voor een Engelse adellijke klant.
Het resultaat van dit alles is dat juweliers in Engeland op het ogenblik sieraden verkopen die op de familiejuwelen van de Crawleys zijn geïnspireerd, ondanks het feit dat het verhaal op fantasie berust.
[su_row][su_column size=”1/2″ center=”no” class=“”]
[/su_column] [su_column size=”1/2″ center=”no” class=“”]
[/su_column][/su_row]
Exacte kopieën
Moeilijker wordt het wanneer een serie of film op historische feiten is gebaseerd. Toen Helen Mirren in 2006 in The Queen koningin Elizabeth speelde, droeg ze een aantal juwelen die exacte kopieën waren van de echte koninklijke kostbaarheden. Een schitterend voorbeeld is de broche die gedragen werd tijdens de uitvaart van prinses Diana: de kopie was nauwelijks te onderscheiden van het originele voorbeeld. Ook het drie-rijige parelcollier en de parel en diamant oorknoppen, die door de echte koningin vrijwel dagelijks worden gedragen, speelden een opvallende rol in de film.
Dit in tegenstelling tot de televisieserie Victoria. Een enkel juweel in deze succesvolle serie is vervaardigd naar het originele voorbeeld, waaronder het kroon-diadeem dat nog altijd elk jaar wordt gedragen door koningin Elizabeth tijdens de rit naar en van de opening van het Parlement. De meeste andere juwelen in de serie zijn weliswaar mooi gemaakt, maar beantwoorden nauwelijks aan de werkelijkheid en dat geeft voor de insider een vertekenend beeld. Wie goed kijkt en de portretten van koningin Victoria enigszins kent, ziet dat er weinig klopt van de gedragen juwelen.
The Crown
De serie The Crown, te zien bij Netflix, is misschien wel het mooiste voorbeeld van hoe de originele juwelen model hebben gestaan. Niet alleen de regalia, maar ook de bij gelegenheden gedragen familiejuwelen zijn op een onnavolgbare wijze gekopieerd en dragen bij aan de overtuigende indruk die de serie maakt. Iedere aflevering schijnt dan ook maar liefst om en nabij de vijf miljoen euro te kosten.
Zo kunnen de kopieën van het kokoshnikdiadeem en het Cambridge Lover’s Knotdiadeem werkelijk alle kritiek doorstaan, behoudens dan misschien dat het laatste in de serie ook door prinses Margaret wordt gedragen, die dat in werkelijkheid nooit deed. Ook het collier met de Cambridge-smaragden en het zogenoemde Vladimir-diadeem zijn exacte kopieën. Zelfs het verwisselen van de smaragden met parels is in de serie toegepast. Het huwelijkscollier van koningin Alexandra en het Gouden Jubileum-collier van koningin Victoria: ze komen allemaal voorbij en zijn duidelijk herkenbaar.
[su_row][su_column size=”1/2″ center=”no” class=“”]
[/su_column] [su_column size=”1/2″ center=”no” class=“”]
[/su_column][/su_row]
The Crown ‘prinses Margaret’ met het stralenkrans diadeem dat ze wel, en het Cambridge Lover’s knot-diadeem dat ze nooit gedragen heeft.
Maar het meest opvallende is misschien nog wel dat ook in de bijrollen juwelen én kleding worden gedragen die naar bestaande voorbeelden zijn vervaardigd. De Hertogin van Windsor bijvoorbeeld draagt tijdens het kijken op televisie naar de kroning van koningin Elizabeth zelfs een vrijwel identieke jurk met witte lelies versierd, zoals ooit voor Wallis Simpson werd ontworpen door de couturier Mainbocher.
Hoewel deze creatie niet werd gedragen door de hertogin tijdens de echte gelegenheid, is het wel een prachtige kopie naar het originele voorbeeld en bovendien gecombineerd met een broche die in 1936 door de Hertog van Windsor werd besteld bij Van Cleef & Arpels in Parijs. Dat jaar konden de twee niet bij elkaar zijn tijdens de kerst en het juweel was dan ook bedoeld als troost. De broche bestond uit twee hulstbladeren, respectievelijk bezet met briljant geslepen diamanten en robijnen. Voor de serie werd een iets afwijkende kopie vervaardigd met speciale toestemming van Van Cleef & Arpels.
Lees meer blogs geschreven door Martijn Akkerman, juwelenhistoricus. Hij is medewerker van het tv-programma Tussen Kunst & Kitsch, geeft lezingen, schrijft artikelen over juwelen en is betrokken bij de organisatie van exposities:
Wie mooi wil zijn….het collier de chien
Bekijk ook de collectie van Zilver.nl: