Juwelier BOLIN
Inhoudsopgave
DIE ANDERE HOFLEVERANCIER..
Ongetwijfeld is Fabergé de bekendste juwelier van Rusland, maar juwelenhuis Bolin was bij de Romanovs minstens zo geliefd. En terwijl Fabergé in de Russische Revolutie ten onder ging, bestaat Bolin (sinds 1791) nog steeds. De vondst van een bijzondere Bolin-broche tijdens opnames voor Tussen Kunst & Kitsch is voor Martijn Akkerman aanleiding eens het verhaal te vertellen van die andere hofleverancier.
Het derde ei is terecht!
Dat klinkt mysterieus en heeft dan ook enige uitleg nodig.
De Russische hofjuwelier Peter Carl Fabergé (1846-1920) is wereldberoemd geworden vanwege zijn kostbare paaseieren voor de Romanov-familie. Tot het uitbreken van de Russische Revolutie vervaardigde hij vijftig exemplaren, waarvan er tot voor kort 42 bekend waren in museale en particuliere verzamelingen over de hele wereld. Acht eieren waren uit het zicht verdwenen, maar in 2014 werd in Amerika bij toeval het derde ei dat Fabergé voor de tsarenfamilie maakte teruggevonden. Dit ei, dat tsarina Maria Fjodorovna in 1887 cadeau kreeg van haar echtgenoot tsaar Alexander III, was bijna in de smelt beland, maar werd gelukkig op tijd geïdentificeerd. Tijdens een veiling werd het gekocht door een Engelse handelaar, die het inmiddels al weer heeft doorverkocht aan een particulier.
Het Huis Fabergé
Het huis Fabergé bestond van 1845 tot 1917 en was gespecialiseerd in luxe gebruiks- en siervoorwerpen. Juwelen van zeer hoge kwaliteit werden door het hof en de adel vooral betrokken van hofjuwelier Bolin, die reeds in 1791 was opgericht en vlak voor de Russische Revolutie uitweek naar Zweden, waar de firma nog altijd actief is. Zelfs Fabergé roemde de kwaliteit van de Bolin-juwelen; de beide firma’s zagen elkaar niet als concurrent. In de loop van de geschiedenis heeft de naam Bolin echter — geheel ten onrechte— minder bekendheid gekregen dan die van Fabergé.
Zeldzaam en kostbaar
De historische juwelen van Bolin zijn buitengewoon zeldzaam en dikwijls moeilijk te identificeren, omdat de juwelier, in tegenstelling tot Fabergé, vrijwel nooit signeerde. Bovendien zijn er geen vroege ontwerptekeningen en nauwelijks andere gegevens bewaard gebleven; tijdens de Revolutie is veel verloren gegaan. Dat betekent dat toeschrijving dikwijls slechts kan gebeuren aan de hand van het eventueel nog aanwezige originele etui met adresvermelding.
Onlangs vond ik tijdens een opnamedag van Tussen Kunst & Kitsch een prachtige broche in de vorm van vier kersen van granaat aan een tak en blad met diamanten bezet, in het originele etui met de vermelding JAHN & BOLIN, Joailliers de la Cour, à St.Petersbourg. De naam Jahn was een tijdelijke toevoeging toen een zwager in de zaak werd opgenomen. Over het algemeen staat de firma bekend onder de naam Bolin zonder meer.
Een ontdekking
De granaten zijn aan de achterzijde hol en op rode folie geplaatst, waardoor een driedimensionaal effect is verkregen. De adressering in het Frans was een logisch gevolg van het feit dat het hof en de adel in Rusland Franstalig waren. Het juweel dateert van ongeveer 1860 en werd waarschijnlijk kort voor de Revolutie mee naar het Westen genomen en is daar in de handel terechtgekomen. Dat gebeurde vaker met Bolin-juwelen; opmerkelijk is dat het koninklijke of adellijke — karakter daarbij een voorname rol speelde.
Na de Revolutie werden alle Romanov-juwelen geconfisqueerd en voor een deel gedemonteerd. Op oude foto’s zien we de complete collectie uitgestald en goudsmeden bezig om diamanten uit te breken, die daarna los konden worden verkocht. De benaming ‘bolsjewieken’ voor enigszins kussenvormige en enigszins onregelmatig geslepen briljanten die toen op de Europese markt verschenen, dateert uit die tijd.
Romanov-erfenis
Een belangrijk Bolin-diadeem van tsarina Alexandra Fjodorovna (1862-1918), met strikvormige motieven en bezet met diamanten en smaragden, is bewaard gebleven, maar haar kroningsdiadeem uit 1896 met druppelvormige en diamanten is, net als de meeste van haar andere juwelen, op die manier verdwenen. Een diadeem van Bolin met hangende parels uit 1841, dat in het appartement van de tsarina-moeder Maria Fjodorovna werd gevonden nadat zij naar Denemarken was gevlucht, werd tijdens een veiling door de bolsjewieken verkocht. Het juweel werd verworven door de Britse Hertog van Marlborough, die hem aan zijn tweede echtgenote Gladys schonk.
Na de scheiding liet zij het juweel opnieuw veilen en uiteindelijk belandde het in de enorme collectie van Imelda Marcos, die het juweel uit elkaar liet halen om van de stenen en parels nieuwe juwelen te laten maken.
De Russische regering heeft overigens enige jaren geleden een kopie van dit juweel laten maken voor het Kremlinmuseum. Het kan verkeren… Toen grootvorstin Maria Alexandrovna, een tante van de laatste tsaar, in 1874 trouwde met de Britse prins Alfred, de Hertog van Edinburgh, kreeg ze bij die gelegenheid van haar vader een diadeem met lotusmotief en een bijpassend collier, oorhangers, armband, ring en broche met robijnen en diamanten door Bolin .
Gesmokkeld uit het paleis
Een van de belangrijkste diademen van Bolin — diamanten cirkels met daarin peervormige parels — was in het bezit van grootvorstin Vladimir (1854-1920), de aangetrouwde tante van tsaar Nicolaas ll. Zij kon net op tijd met haar eigen trein vluchten naar Zwitserland, echter met achterlating van al haar kostbaarheden. Nog tijdens de Revolutie heeft een bevriende Engelse diplomaat op haar aanwijzingen en met behulp van zijn diplomatieke paspoort al haar juwelen uit de kluis achter een schilderij in het Vladimir-paleis weten te vinden en naar Engeland gesmokkeld. Deze diplomaat, sir Albert Stopford, werd door deze daad later wel de ‘Diamond Pimpernel’ genoemd.
Na de dood van de grootvorstin in 1920 in Frankrijk hebben haar kinderen uiteindelijk veel moeten verkopen om in hun levensonderhoud te kunnen blijven voorzien. Het diadeem werd verworven door de Engelse koningin Mary voor 28.000 pond. Het zogenoemde Vladimir-diadeem was één van de favoriete diademen van koningin Elizabeth ll. De druppelvormige parels kunnen naar believen worden verwijderd of vervangen door smaragden.
Via grootvorstin Vladimirs dochter Helena van Griekenland (1882-1957) kwam haar dochter prinses Marina van Kent (1906-1968) in het bezit van een diadeem met parels en diamanten van Bolin, dat tevens als collier kan worden gedragen. Marina’s dochter Alexandra (1936) heeft het juweel nog gedragen, maar het is na het overlijden van de prinses verkocht om de successiebelasting te financieren.
Wilt u meer lezen over het Vladimir diadeem lees dan : Alleen voor de koningin
Nog altijd Hofleverancier
De firma Bolin is nog altijd actief en is gevestigd in Stockholm, waar ze onder andere alle reparaties en aanpassingen verzorgen van de juwelen van de koninklijke familie. Ook is bijvoorbeeld de verlovingsring van kroonprinses Victoria, een briljantgeslepen diamant in een platina zetting, afkomstig van Bolin. Bovendien heeft de firma sinds kort nog een hele bijzondere band met de koninklijke familie. Een zoon van Carl Gustafs zus prinses Christina van Zweden, Oscar Magnuson, die eerder heel succesvol was in het ontwerpen van brilmonturen, is zich in samenwerking met Bolin nu ook gaan toeleggen op het ontwerpen van juwelen.
Lees ook:
Bekijk ook de collectie van Zilver.nl:
Tsars Collectie van Tatiana Fabergé