Een klein voorwoord, in de beginjaren van Old Memories stonden we iedere donderdag en zondag op de antiekmarkt. Deze markt was zomers op het Lange Voorhout in Den Haag. Een heerlijke plek in het hart van Den haag waar wij met heel veel plezier jaren hebben gestaan. Bijna iedere dag dat we er stonden ontmoeten we de Hr. B.W.G. en Mvr. O. Wttewaall.
Hr.Wttewaall heeft ons heel veel geleerd over zilver, hij deelde zijn kennis en kocht ook heel graag zilver bij ons. In 2002 vroeg hij me of ik hem wilde helpen met het schrijven van de derde druk van zijn zilverboek. Helaas was dat, op dat moment in ons leven niet mogelijk. Het was niet te combineren met ons jonge gezin en de opbouw van ons bedrijf. Gelukkig heeft de geweldige Mvr.J. van Ammers het wel gedaan en is het boek er, net op tijd, gekomen, Hr.B.W.G Wttewaall is vlak na het verschijnen van het boek overleden.
In die tijd beseften wij al hoe bijzonder de verhalen, kennis en ontmoetingen met Hr.Wttewaall waren en hebben we schrijfster Ymkje Swart gevraagd om hem voor ons zilvermagazine te interviewen, een heel mooi document.
Door het tweede oog door Ymkje Swart
Nederlands klein zilver boek
Inhoudsopgave
Het is woensdag 4 juni 2003. De derde druk van het boek Nederlands klein zilver, 1650-1880 ligt bij de drukker. Tijd voor een interview met meneer Wttewaall, de auteur van het boek en een bekend verzamelaar van Nederlands zilver. We worden vriendelijk ontvangen door mevrouw O. Wttewaall. Nadat we ons tegoed hebben gedaan aan aardbeientaartjes, vertelt meneer Wttewaall over het begin van zijn interesse voor zilver, over de derde druk van zijn boek, over lievelingsstukken en de magie van het zilver. Tijdens zijn verhaal bladeren we in dikke albums vol met zelfgemaakte foto’s uit de eigen verzameling en bekijken zilver door een loep – het tweede oog – op zoek naar merken en initialen van makers.
Het beroemde verhaal
“Ik liep door de stad Den Haag en zag in een etalage twee zilveren kandelaars staan. Gewoon aangeboden, niet alsof ze bijzonder oud waren. Ik vond de kandelaars interessant en ben de winkel binnen gegaan. Op mijn vraag hoe oud ze waren, antwoordde de verkoper: ‘Zo’n vijftig, zestig jaar meneer.’ Ik vroeg of ik ze op zicht mocht hebben. De verkoper had natuurlijk laten checken wie ik was en of ik betaalkrachtig was. Toen ik naar huis liep door de Korte Poten zag ik de oude Aardewerk. Ik dacht: ‘Toch eens even aan hem vragen…’ Hij keek naar de zilveren kandelaars en zei: ‘Meneer Wttewaall ik neem ze van u over.’ ‘Ho, ho, zo ver zijn we nog niet’, antwoordde ik, ‘Wat zou je er voor willen geven?’ Hij wilde er drie keer zoveel voor geven, als ik moest betalen. Toen wist ik genoeg.
Antieke zilveren kandelaars, een vondst
De zilveren kandelaars komen uit 1803-1804, en zijn gemaakt door meneer Paap uit Amsterdam. Ik ben teruggegaan naar de winkel en betaalde een heel schappelijke prijs. Vervolgens zei de verkoper dat hij nog twee dezelfde kandelaars had. Die heb ik ook meegenomen. Ik heb heel lang plezier van de vier kandelaars gehad. Maar het is niet zo dat als je één keer kandelaars koopt voor een goedkope prijs, dat elke keer weer treft. Zilveren kandelaars blijven natuurlijk een behoorlijke prijs opbrengen.
Mijn tijd in Londen
Ik werkte vroeger voor Buitenlandse Zaken, kwam veel in Londen en bleef het weekend daar. Een vriend waarmee ik samenwerkte was geïnteresseerd in antiek. Zo kwamen we terecht in de Portobelloroad, de meest beroemde Road van die tijd en daar stonden honderden Nederlandse lodereindoosjes. Hoe die doosjes daar kwamen, weet ik niet. Ze kostten vijfentwintig gulden per stuk. Ik vond dat ik er wel een aantal kon kopen. Als ik er een stuk of tien thuis had, ging ik ze uitzoeken. Ik ontdekte dat sommige doosjes ouder waren of bijzondere kentekenen hadden. Op die manier is eigenlijk mijn keuze gemaakt in doosjes. Ook natuurlijk omdat het betaalbaar was.
Langzaamaan is mijn kennissenkring groter hiervoor geworden. In Londen leerde ik bijvoorbeeld een Nederlander kennen, die Nederlands zilver verzamelde. Ik zei tegen hem dat ik alles wilde afnemen wat hij aan Nederlands zilver had. Daar schrok hij wel van, want dat liep in de duizenden. Maar ik kon dat thuis wel regelen met kennissen die interesse hadden en het zilver konden afnemen. Ik kwam daarna met zeer grote partijen zilver in Nederland terecht.”
Nederlands klein zilver
“Er waren mensen die zeiden: ‘Waaraan ziet u hoe oud het zilverwerk is? Kunt u er niet een stukje over schrijven?’ Ik heb vervolgens foto’s gemaakt van al het klein zilverwerk. Ook omdat ik daar zelf interesse voor had. Achter in de andere kamer heb ik een opstelling, waar ik de speciale foto’s maakte. In de loop der jaren heb ik daar misschien in totaal vierduizend foto’s geschoten. Ik heb uiteindelijk een boek geschreven over het klein zilver in Nederland. Een boek met groot zilver had ook nog gekund, maar daar zijn er al zo veel van.
Toen ik aan het boek Nederlands klein zilver begon, kreeg ik kanker. Ik had Godzijdank een zeer kundige chirurg die alles weg heeft kunnen nemen en tot nu toe heb ik er nooit meer last van gehad. En dat is twintig jaar geleden. Door die ziekte ben ik wel tot een energie gebracht: het boek móet af! Je krijgt het gevoel van stel je voor dat kanker je nog eens overkomt… Gelukkig is dat niet gebeurd!”
Nieuwste druk
“De derde druk is weer meer aanvullend dan de tweede druk. Ik tracht bij de tijd te blijven en beschrijf de nieuwe dingen die ik ontdek. Ik heb een geweldige hulp gehad bij dit boek van Jeanne van Ammers. Werkelijk onvoorstelbaar. Zij ging regelmatig naar de uitgever toe om met hen deze nieuwe druk te bespreken. De oude druk staat namelijk op een bandje. Zo’n bandje vormt één geheel, daar kun je niet zomaar middenin gaan veranderen. We konden het boek wel verlengen, maar niet veranderen. Of in ieder geval, zo weinig mogelijk.
Wat ons aandeel betreft, zijn we klaar: alles wat we erin wilden hebben, staat er nu ook in. Die extra pagina’s gaan over dingen die ik ontdekte en die nog niet bekend waren.
Nieuwe ontdekkingen
Bijvoorbeeld de speldendoosjes in Friesland waren rond, met een knoetje erin waar dan de spelden ingestoken werden. Die spelden zaten in het doosje. Ik dacht toen: ‘Ja, één keer is mogelijk, maar als je zoiets vier keer tegenkomt, dan is het geen uitzondering meer, dan schijnt het regelmatig voor te komen.’ Het blijkt dat je uit die tijd twee soorten doosjes hebt: de echte ronde waar de spelden in konden zitten in die knoetjes, die hingen aan de châtelaine. Ze hebben meestal ook een oogje met een kettinkje.
De meer platte doosjes, die werden gebruikt voor parfum. In die tijd was er een stevige parfumsoort, een soort muskuszalf.
Daarnaast waren er ook bijzondere kleine boekjes, almanakjes. Met parelmoeren deksel en zilveren slotjes. Ik heb ze in het eerste deel van mijn boek gepresenteerd, maar het blijkt dat er verschillen zijn tussen speldenboekjes en almanakjes. Ze zijn precies even groot en het verschil is nauwelijks te zien. Het verschil zit in het slotje, want bij de één zit er een stangetje in en bij de ander zit linnen, waar je de spelden in kunt steken. Die speldendoosjes komen uit 1700 en de almanakjes uit 1800.”
Mijn beste aankoop komt van Old Memories
“Ik heb een keer een zilveren soeplepel van Old Memories gekocht, die werkelijk uniek was. Hij was schitterend mooi. Ik vond de lepel erg “duur”, maar ik heb hem gekocht en daarna voor meer verkocht bij Sotheby’s. Hij staat ook in het nieuwe boek. Dat kan ook niet anders. De lepel was zo uniek.
Verder heb ik een miniatuur busje uit Middelburg met twee theebusjes erin ook goedkoop kunnen kopen bij Old Memories. Door mijn boek is de prijs van antiek zilver wel omhoog gejaagd. Dat is natuurlijk mijn eigen schuld. Mensen vinden het interessant, willen meer van zilver weten en kunnen dan betere prijzen maken.”
Missers!
“Miskopen? Die vergeet ik altijd. Alhoewel ik één van mijn eerste miskopen nog wel weet en ook nog steeds in mijn bezit heb: een fraai zilver doosje. Ik vond die miskoop toen zo leuk en bewaarde het doosje als teken waar je op letten moet als iets vals is. Het grote boek waar ik altijd in keek was het boek van Voet. Voet is de man die in 1920 is begonnen met informatie over zilver op te schrijven. In zijn boek startte je met kijken, en daarna bij het werk van Citroen. Citroen heeft een zeer aangenaam boek geschreven, waarin het mogelijk is om meesterstukken van heel Nederland terug te vinden. De namen van alle Nederlandse meesters komen in zijn boek voor, op een beperkte manier beschreven natuurlijk, maar het is een standaardwerk dat ik altijd gebruik. Het is een heel erg goed boek.
Tips voor de beginnende verzamelaar van klein zilver
Het is moeilijk om tegen iemand die met zilver verzamelen begint, te zeggen waar hij speciaal op moet letten. Ik zou zeggen kijk in mijn boeken, of andere boeken waar een soortgelijk modelletje in staat van wat je zelf hebt en als dat het geval is, kun je het rustig kopen. In de jaren zeventig was een periode dat er stukken zilver voor niks weggingen. Dat is nu niet meer denkbaar. Voor de beginnende verzamelaar is het misschien goed om te starten met het verzamelen van poppengoed, want dat is erg in prijs gezakt.”
De mooiste stijl, lievelingsstuk en de magie van het zilver
“Ik zou niet zo direct een keuze kunnen maken voor een lievelingsstuk. Door de uitgesproken vormen vind ik Lodewijk de 15de de mooiste stijl. De hoge kandelaars van Louis Seize vind ik heel bijzonder. De kandelaars zijn topstukken uit de periode, die dan op zijn hoogtepunt is. Ook heel bijzonder vind ik het horlogekastje dat speciaal in Frankrijk is gemaakt en dat toen werd teruggevonden in de put te Leiden. Dat horlogekastje is van begin 1700 of nog vroeger, en het werd wel eens als ketting gebruikt. Zo klein was het kastje.
Hoe meer je weet, hoe interessanter het is
Je denkt soms: nu ben ik toch wel uitgepraat, ik ben er per slot van rekening al jaren mee bezig. Maar je ontdekt steeds weer nieuwe dingen. Het magische van zilver is dat het boeiend blijft, omdat je steeds weer nieuwe ontdekkingen doet.”
Ook nog een nawoord:
De heer B.W.G. Wttewaall heeft ons in onze jaren in Den Haag heel veel geleerd en verteld over klein zilver. Deze kennis proberen we met de vele zilverliefhebbers te delen via ons blog en de keuren database. Heel veel van de dingen die weten kunnen we niet helemaal onderbouwen, het zijn bevindingen, kleine weetjes en van sommige informatie weten we de nuances niet meer. Maar toch genoeg om ze te noemen.
Heer B.W.G. Wttewaall was een zilverliefhebber pur sang net als wij, we hebben samen genoten van heel veel mooi antiek zilver.
Ik wil ook heel graag nog toevoegen hoe ik persoonlijk heb genoten van de prachtige verhalen van het leven van Mvr. Oedine Wttewaall. Verhalen uit een tijd die ik niet ken, over een bijzonder lever in een roerige tijd, ik zal ze mijn leven koesteren. U snapt het, het was een bijzondere tijd!
Lees ook:
Een mal voor een zilveren kandelaar
Nederlands klein zilverkeur, het zwaardje
Bekijk ook: