Van alle edelstenen is de saffier misschien wel de meest koninklijke: met zijn blauwe kleur staat hij symbool voor het spreekwoordelijke blauwe bloed van hooggeborenen.
De panterbroche van Cartier met de cabochon geslepen saffier.
Hertogin van Windsor
Inhoudsopgave
Tijdens een feest in 1966 in Parijs, ontmoette de Hertogin van Windsor de Amerikaanse Aileen Plunket. Beiden waren gekleed in exact dezelfde jurk van Hubert de Givenchy, een nachtmerrie voor iedere vrouw. Voor de hertogin, die jarenlang als een van de best geklede vrouwen ter wereld werd beschouwd, zal het zeker niet leuk zijn geweest, al reageerde ze op het moment zelf vrij laconiek. Later liet ze eens weten dat het voor haar totaal geen punt was geweest, want ‘mijn saffierjuwelen van Cartier waren veel belangrijker dan haar gecultiveerde parels.’
De hertogin droeg die avond een paar oorhangers met druppelvormige saffieren, die haar echtgenoot in 1947 had gekocht bij de Amerikaanse juwelier Harry Winston. Later werden die door Cartier gezet onder een paar clips met diamanten in de vorm van de struisveren van de Prins van Wales. Hierbij droeg ze een hanger met een enorme saffier van ruim 206 karaat, die door Cartier in 1951 werd vervaardigd en die ook als broche gedragen kon worden. Saffier was de favoriete steen van de hertogin, die vond dat die zo prachtig kleurde bij haar blauwe ogen.
Erfgroothertogin Stéphanie van Luxemburg met het diadeem van groothertogin Marie-Adélaïde.
Het mineraal korund
De saffier, de blauwe variant van het mineraal korund, wordt op een aantal plaatsen ter wereld gevonden. De Australische saffier is meestal nachtblauw en daarmee de minst waardevolle. Exemplaren uit Sri Lanka zijn dikwijls prachtig van kwaliteit, maar de mooiste stenen komen vaak uit het Indiase Kasjmir en hebben de kleur van een korenbloem.
De grote en cabochon (als een knikker geslepen) saffier in de beroemde panterbroche van de hertogin is zo’n saffier uit Kasjmir. De broche, die tijdens de veiling van de juwelen van de hertogin in 1987 door Cartier werd teruggekocht, lag ooit tentoongesteld op de TEFAF in Maastricht, waar ik tussen 1992 en 2002 de persvoorlichting mocht verzorgen. Na afloop van de opening heb ik het juweel enige tijd op mijn revers mogen dragen, een onvergetelijke ervaring. In 1968 knipte ik al foto’s uit tijdschriften toen zij de panterbroche droeg tijdens de onthulling van een standbeeld van koningin Mary, de eerste keer dat zij na de abdicatie van haar man door de Britse koninklijke familie werd ontvangen.
Koninklijke kleur
De kleur blauw staat al sinds mensenheugenis voor koninklijk en adellijk. We spreken over ‘blauw bloed’, dankzij de blauwige kleur van aderen die zichtbaar is in een niet gebruinde huid, van mensen die niet buiten hoeven te werken. Saffier staat daarnaast al eeuwenlang symbool voor waarheid en oprechtheid. De mantel van Maria is bovendien blauw.
De saffierparure van koningin Marie-Amélie, echtgenote van Frankrijks laatste koning Louis-Philippe., Collectie het Louvre.
De saffier is de steen bij uitstek voor leden van vorstelijke families. In de Britse koningskroon bevindt zich de Sint Edward-saffier, die volgens de overlevering afkomstig is van Edward de Belijder en in 1042 in zijn bezit zou zijn gekomen. Tot de mooiste juwelen met saffieren behoort de parure die oorspronkelijk werd gedragen door koningin Marie-Amélie van Frankrijk, echtgenote van koning Louis Philippe, die hem waarschijnlijk kocht van Hollands koningin Hortense. De juwelen bleven in bezit van de eerste familie van Frankrijk en werden regelmatig gedragen door de Gravin van Parijs. Haar zoon, de huidige Graaf van Parijs, verkocht ze enige jaren geleden, maar gelukkig zijn ze verworven door het Louvre en kan iedereen ze blijven bewonderen.
Regelmatig draagt koningin Silvia de saffieren die door Joséphine van Leuchtenberg, kleindochter van Joséphine de Beauharnais, zijn meegenomen naar Zweden.
Parures
Een tweede parure van Franse oorsprong, bezet met de zogenoemde Leuchtenbergsaffieren, kwam via Joséphine van Leuchtenberg, de kleindochter van Joséphine de Beauharnais, naar Zweden. Het diadeem van deze parure is zo gemonteerd dat het in gesloten en geopende toestand kan worden gedragen.
Een enorme saffier, afkomstig van het Russische tsarenhof, werd in de jaren dertig aangekocht door koningin Mary uit het bezit van tsarina Maria Fjodorovna. Mary liet de broche in 1953 na aan koningin Elizabeth II, maar de koningin-moeder bewaarde het juweel in haar safe tot haar dood. Koningin Elizabeth droeg deze historisch belangrijke saffierbroche voor het eerst in 2015, tijdens een reis naar Rome.
In 1947 kreeg Elizabeth ter gelegenheid van haar huwelijk een 19de-eeuws collier en oorhangers van haar vader, koning George VI, waarvan de saffieren ooit door acteur Noel Coward werden beschreven als ‘de grootste saffieren ooit gezien.’ In 1963 verwierf Elizabeth een diadeem uit het bezit van prinses Louise van België, waarmee ze de parure completeerde.
Het collier en de oorhangers gaf koning Georg VI in 1947 als huwelijksgeschenk aan zijn dochter Elizabeth.
Groothertogin Marie-Adélaïde van Luxemburg bestelde aan het eind van de 19de eeuw een diadeem waarin een grote saffier de aandacht trekt. De steen kan vervangen worden door een aquamarijn, maar maakt dan beduidend minder indruk. Saffieren met een historische achtergrond worden eveneens gedragen in Monaco en Denemarken. Prinses Caroline draagt soms een set juwelen met saffieren, die door haar grootmoeder Charlotte werd besteld bij Cartier en door haar werd gedragen tijdens het huwelijk van Rainier en Grace.
Kroonprinses Mary van Denemarken heeft een broche met een grote saffier uit het bezit van de Hertogin van Connaught, die hem als huwelijksgeschenk kreeg in 1879. Dit juweel kwam via haar kleindochter, koningin Ingrid, naar Denemarken en werd in 2006 door koningin Margrethe geschonken aan haar schoondochter ter gelegenheid van de geboorte van haar eerste kind, prins Christian. Mary droeg de broche onder meer bij zijn doop, en tijdens de doop van haar tweeling.
Rood, wit en saffierblauw
Ook in Nederland is de saffier geliefd, misschien nog wel meer dan de robijn en de smaragd. Prachtige saffieren, voor een deel afkomstig uit het bezit van koningin Anna Paulowna, zijn gezet in het inhuldigingsdiadeem van koningin Maxima. Dit diadeem, oorspronkelijk vervaardigd in zilver en goud voor koningin Emma, werd in de jaren twintig in opdracht van koningin Wilhelmina omgebouwd in platina. Het ‘pluimpje’ bovenop werd voor de inhuldiging verwijderd, maar tijdens het staatsbezoek aan Denemarken bleek dat het diadeem nog steeds in de originele vorm gedragen kan worden. De saffieren bekroonden tijdens de inhuldiging de koningsblauwe japon, waarmee koningin Maxima na haar jurk op 29 april (rood) en tijdens de abdicatie (wit) de kleuren van de Nederlandse vlag completeerde.
Koningin Maxima met het Nederlands saffierdiadeem.
Door Martijn Akkerman, juwelenhistoricus.
Lees ook:
Exotisch & kleurrijk, Tutti Frutti
Bekijk ook de collectie van Zilver.nl: