Kluwenhouders van zilver uit 2 eeuwen

Zilveren kluwenhouders in diverse vormen

Bij het breien en haken heeft men altijd een kluwetje garen. Om het wegrollen hiervan te voorkomen waren er vele hulpmiddelen. Men kende de kluwenbakjes, die op tafel gezet werden. Deze konden van verschillende materialen gemaakt zijn bijvoorbeeld: hout, schildpad, papier-maché en zilver. Een Amsterdamse zilversmid die diverse kluwenmandjes op zijn naam heeft staan is J. van Wijk die werkte van 1819 tot 1846.

Een kluwenhouder om je arm

Er werden armbanden van onder andere zilver en in de vijftiger jaren van kunststof gemaakt, met de mogelijkheid er een kluwentje aan vast te maken. Een combinatie van de twee vorige voorbeelden: in de periode 1835 tot 1860 werden er in Frankrijk en Nederland kluwenbakjes met een scharnier en een kleine opening van boven, gemaakt van filligrain. Deze bol hangt door middel van vier kettingen aan een beugel. Met de lange kettingen kon men het geheel om de hals hangen. Het voorbeeld op de foto heeft korte kettingen en werd om de pols gedragen, het lijkt mij meer mooi dan handig.

Er waren kluwenhouders bestaande uit een gordelhaak met daaronder een benen of ivoren spoel waar het garen opgewonden werd. Een kleinere uitvoering is de gordelhaak met daaronder een wat groot uitgevallen ‘veiligheidsspeld’. Mogelijk werd deze combinatie veel in West-Friesland gebruikt. Ik heb er een aantal van twee bekende Hoornse zilversmeden namelijk: de Gebroeders van Straten en de Gebroeders Rozendaal. De firma van Straten in hoorn merkte met een volledig keur; de leeuw, het minervakopje met P = Alkmaar en de jaarletter. De mij bekende kluwenhouders dateren tussen 1900 en 1909. Met één kluwenhouder is volgens mij wat bijzonders; het is de enige haak die ik ooit gezien heb, waar dat deel van de haak versierd is dat achter de rokband verdwijnt en dus door niemand gezien wordt. Deze versiering bestaat uit een gestileerd hart met bloemversiering! Vroege mocht de man zijn aanstaande vrouw alleen wat “nuttigs” geven. In dit geval heeft de man iets nuttigs gegeven en tegelijk zijn liefde verklaard, maar onzichtbaar voor de omgeving. Johannes van Halteren uit Schoonhoven die werkte van 1895 tot 1908 is de maker van deze haak en hij zal deze versiering absoluut in opdracht gemaakt hebben.

Een zilveren gordelhaak

Als laatste nog twee kluwenhouders die men tegenwoordig weinig tegenkomt namelijk; een gordelhaak met aan het zichtbare voorste deel een haakje voor de kluwen, aan weerszijden daarvan twee kettingen aan een zilveren voorwerp. Dit kan uit elkaar geschoven en zijn het twee breipendoppen, die men om de naalden heen schuift als men het werk weglegt.

De tweede is een clip met aan de voorkant een deelbare sleutel. Deze kan van elkaar geschoven worden en dan zij het twee breipendoppen. Het haakje aan de ketting is voor het kluwentje.

Veel van deze handwerkgereedschappen waren naast nuttig ook nog om mee te pronken voor familie en vrienden.