Een bezoek aan het Noord-Franse Lalique museum

[Foto Musee Lalique © privecollectie]

Een bezoek aan het Noord-Franse Lalique museum

Het museum is ondertussen weer open, maar de Franse grens helaas nog niet. Reis daarom vanuit uw luie stoel mee naar dit relatief nieuwe museum dat een ode brengt aan alle aspecten van het werk van de kunstenaar René Lalique. Ik bezocht het museum in 2016 met een speciale interesse voor de bijzondere juwelen, waar ik me in dit stuk ook toe zal beperken.

Kind van de 19 eeuw

Wanneer we denken aan het werk van René Lalique, dan denken we aan kunststukken met libelles en bloemen. Toch is hij, als kind van zijn tijd, heel anders begonnen. Al eeuwen werden juwelen voor gegoede kringen gemaakt uit zoveel mogelijk edelstenen en edelmetaal. Ook aan het einde van de 19^e eeuw – het moment dat René Lalique zijn carrière begon – was dit het geval. Zijn ontwerpen bestonden dus ook uit in zilver en goud gezette diamanten en saffieren, robijnen etc. Een voorbeeld hiervan is het ‘devant de corsage‘ – zeg maar een grote broche die midden op een jurk gedragen werd – in de vorm van een vlucht zwaluwen. Deze zwaluwen, gemaakt in 1886, zijn van goud en zilver, bezet met diamant en robijn. 

De zwaluwen zijn of als geheel als “devant de corsage” ofwel individueel te dragen als haarornament of losse versiering op een jurk. [Foto Musee Lalique © privecollectie]

Vernieuwer

Naast de geijkte ‘edele’ materialen gaat René Lalique geleidelijk andere, natuurlijke materialen gebruiken in zijn juwelen. Denk hierbij aan hoorn en ivoor. Dit combineerde hij met halfedelstenen, glas en kleurrijk email – een revolutie in een wereld waarin de waarde van een juweel meer in de intrinsieke waarde lag dan in de artistieke waarde. Zo werden de ‘avant garde’ juwelen geboren, gedragen door de culturele elite van die tijd.

De grote doorbraak kwam bij de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1900. De stand van Lalique was een ode aan de Art Nouveau, en zijn juwelen waren een frisse wind : motieven gebaseerd op flora en fauna, gemaakt in oude technieken als vensteremail die op vernieuwende wijze werden toegepast.

[Foto Musee Lalique © Studio Y Langlois privecollectie]

De stand op de “Exposition Universelle” was een sensatie. Een serie van deze gevleugelde vrouwfiguren was aangebracht langs de buitenkant. De juwelen waren ook spectaculair; ongewone materialen werden gebruikt in de sierlijke langgerekte Art Nouveau motieven. Als voorbeeld hier een haarkam met een ‘opkomende zon’.

De perfecte combinatie

Het succes op de wereldtentoonstelling zorgde voor een bredere clientèle. René Lalique maakte voor de modieuze happy few de prachtigste juwelen. Alle ontwerpen waren een perfecte combinatie van edelmetaal, edelsteen en email in een telkens wisselende samenstelling. Enkele constanten waren de ornamentiek – libelles, slangen, zwanen, lelietjes-van-dalen en allerhande andere bloemen- en ook de techniek: het gebruik van diverse soorten email. Daarnaast werden de ontwerpen gecombineerd met gevormde glaspasta. Het klink simpel, maar het effect was geraffineerd.

Een broche met viooltjes en een hanger met 4 libelles, vernieuwende ontwerpen in een combinatie van diamant, goud, email en halfedelsteen. [Foto Musee Lalique © Studio Y Langlois privecollectie]

Museumcollectie

In het Lalique museum kunt u heel veel juwelen bewonderen. Naast de artistieke ontwerpen en de waanzinnige uitvoering ervan kunt ook genieten van de diversiteit van de collectie : van een simpele dasspeld tot een tiara zijn er te zien, plus alles wat daartussen zit. Denk aan broches, hangers, colliers, haarkammen, armbanden en ringen, en werkelijk alles in een verrassend ontwerp. Naast de juwelen zijn er ook ontwerpschetsen van vele juwelen te zien. Ik vond het bijzonder om zo dicht bij de hand van de meester te kunnen komen.

Naast de juwelen, omvat de museumcollectie ook heel veel glas. Na zijn carrière als juwelier werd René Lalique een glasontwerper. Meer dan 650 stuks glas zijn er te zien, van radiatordoppen tot parfumflessen en vazen. Maar u raadt het al, mijn hart ligt bij de juwelen.

Van heel eenvoudig tot sensationeel – Art Nouveau ontwerpen van René Lalique [Foto Musee Lalique © Studio Y Langlois / Shuxiu Lin privecollectie]

Locatie museum

Het gloednieuwe museum – geopend in 2011 – staat op de plek van Lalique’s oude glasfabriek. Toentertijd is de locatie handig gekozen; veel geschoolde glas-arbeiders woonden in de beboste regio – met voldoende hout voor de fabrieksvuren. Nu is Wingen-sur-Moder een geïsoleerd dorp in de Vogezen, zo’n 60 kilometer ten Noordwesten van Straatsburg. Er is nauwelijks openbaar vervoer. Ga dan toch maar met uw auto – het is zo’n 6 uur rijden vanaf Utrecht. De werkelijk waanzinnige collectie Art Nouveau juwelen is de reis meer dan waard.

PS nog een reisje vanuit uw luie stoel naar een Art Nouveau juwelencollectie? Ga naar Darmstadt, en lees: Een Nederlandse sieradencollectie – net over de grens

[Foto Musee Lalique © Studio Y Langlois ]

De hanger met een gevleugelde vrouwfiguur in geelgoud, diamant en vensteremail was het eerste stuk in de brede collectie van het museum. De broche met de sfinx is heel bescheiden, met een geguillocheerde achtergrond met zachtroze email en een randje diamanten rond een geelgouden figuur.

De gegevens voor een bezoek aan het museum kunt u vinden op de site van het Musée Lalique

Lees ook:

Lalique in onze kennisbank

DE EIEREN VAN FABERGÉ

Goud een bijzonder edelmetaal

Bekijk ook:

de collectie sieraden van Zilver.nl