Zilver poetsen, een eindeloze klus?

Wanneer we het over zilveren gebruiksvoorwerpen hebben, wordt er in één adem door geklaagd over het vele poetsen. Is dit wel reëel?

Alle gebruiksvoorwerpen in en om je huis hebben onderhoud nodig. Zilveren bestek, theeserviezen, manden, naaldenkokers of wat dan ook zijn daarop geen uitzondering. Maar we willen hier even de mythe doorprikken dat je week-in-week-uit zit te poetsen – dat is echt niet het geval. Hoe kan je goed voor jouw zilver zorgen zonder dat het een klus wordt? Lees even mee in ons zilver-poets-blog.

Zilver of verzilverd?

Voordat je gaat poetsen, is het zaak om te weten wat je in je handen hebt. Er zijn meer materialen die ‘aanslaan’ of dof worden. Zilveren voorwerpen zijn te herkennen aan de ingeslagen zilverkeuren – kleine merktekens. Nu kan je allerlei fantasiekeuren als look-alikes in zilverkleurig metalen voorwerpen slaan. Hier hebben we het over Nederlands zilver; dit is altijd voorzien van of een ingeslagen keur dat het zilvergehalte waarborgt. Deze waarborg heeft de vorm van een zwaardje of een leeuw. Het zwaardje is het ‘klein keur’ en het wordt samen met het meesterteken van de zilversmid ingeslagen aan de achterkant van kleine voorwerpen zoals theelepeltjes. Het ‘groot keur’ bestaan naast de leeuw – een naar rechts huppelende leeuw in een zeshoekig contour met een 2 onder zijn buik – uit drie andere keuren: wederom de zilversmid, plus de jaarletter en het waarborgkantoor. Nu je hebt vastgesteld dat je inderdaad een zilveren voorwerp in handen houdt, gaan we het hebben over onderhoud: zilver poetsen.

Er zijn diverse manieren om ervoor te zorgen dat je zilver weer mooi glanst. Het is belangrijk je te realiseren dat zilver een zacht materiaal is. Je poets dus altijd met een schone doek om krassen in het metaal te voorkomen. Zilver dat licht is aangeslagen kan je opwrijven met een geïmpregneerd zilverdoekje, of met speciale poetshandschoenen van hetzelfde materiaal. Poetshandschoenen hebben als voordeel dat je schone handen houdt. Zacht wrijvend wordt de doek langzaam zwart, en je zilveren bestek weer mooi.

Wanneer het zilver zwaar is aangeslagen – het wordt dan dof donkergrijs met soms een olieachtige glans – dan kan je zilverpoets gebruiken. Denk hierbij bijvoorbeeld Flintoline poetsmiddel. Schud het flesje even, en doe een druppel op een zachte doek – bijvoorbeeld een afgedankte maar schone kussensloop. Je wrijft het hele oppervlakte van het voorwerp zachtjes in met de zilverpoets. Het oppervlak zal dof worden. Dit moet je ‘uitpoetsen’ met een schone doek. Pas op dat je niet teveel zilverpoets gebruikt: het blijft hangen in bewerkte oppervlaktes zoals graveringen, randjes en appliques. Ook hier moet je het weer wegpoetsen, anders blijft er een lelijk wit laagje achter.

De bouilloire op de foto’s is dof geworden en moet even opgewreven met een zilverdoek. Het flesje is Flintoline, de genoemde zilverpoets.

Naast droog wrijven ook ‘natte’ methodes

Er zijn ook andere manieren van zilver ‘poetsen’. Er zijn speciale vloeistoffen te koop, onder andere onder de naam “Connoisseurs” of “Hagerty”. Deze niet zo fris ruikende chemische stof zit in een goed afgesloten verpakking. In die verpakking laat je bijvoorbeeld je bestek even weken. Het zilver komt er blinkend uit; spoel je bestek goed af. De verpakking is vrij klein en dus niet geschikt voor grote voorwerpen als manden of koffiepotten.

Een andere mogelijkheid is het gebruik van aluminiumfolie en soda. Doe de folie in een bak, leg de zilveren voorwerpen erop. Ze moeten goed contact maken met het aluminium. Doe er een handvol soda bij, en goed heet water. Na een kwartier glanst het zilver weer. Zorg ook hier dat het bestek goed afgespoeld wordt. Deze methode werkt niet voor ‘samengestelde’ voorwerpen, zo leg je geen theepot met houten handvat in een badje.

Niet alle zilver glanst

Voordat je je zilver gaat poetsen, kijk even goed naar de versiering ervan. Er zijn zoveel manieren waarop het oppervlakte van een voorwerp kan zijn bewerkt. Zo zijn er in Indonesië prachtige, rijk bewerkte voorwerpen gemaakt – het zogenaamde “Djokja-zilver”. Dit zilver heeft een donkere kleur in de dieper liggende delen van de versiering. Dit hoort zo, het ontwerp komt mooier uit door het contrast van zilver tegen de zwarte dieptes.

Wanneer een oppervlakte is gematteerd, wees dan ook voorzichtig met poetsen – zacht opwrijven met een poetsdoek is dan het beste.

Op deze foto staan twee prachtig bewerkte natfruitlepels. De linker is niet alleen heel fijntjes gegraveerd, maar heeft ook een gematteerde lepelbak.

Elke dag feest

Het kan zijn dat na de feestmaand het zilver weer wordt opgeborgen tot het einde van dit jaar. Als dat zo is, zorg dat je het eerst opwrijft, en goed opbergt. Zie hiervoor ook ons blog Home Sweet Home.

Maar je kan je zilveren bestek ook elke dag gebruiken. Ursula, eigenaresse van zilver.nl, vertelt: “Wij gebruiken ons zilveren bestek iedere dag. Na gebruik gaat het gewoon in de afwasmachine, en dat al tientallen jaren lang. Natuurlijk wordt het op termijn dof; ik wrijf het zo’n twee keer per jaar even op. Ja, dat kost tijd. Maar het tafelkleed en de servetten die je gebruikt stop je toch ook regelmatig in de wasmachine om ze schoon te houden? Zilver poetsen is echt geen onoverkomelijke klus. We gebruiken ons zilveren bestek iedere dag en daar word ik blij van.’ Wanneer je zilveren bestek in de afwasmachine stopt, is het zaak om bestekdelen met lossen heften – denk aan messen, komkommer- en slacouverts etc – apart te houden. De hars tussen heft en lemmet kan in de afwasmachine loslaten.

In de 21^e eeuw hebben we geen batterij huispersoneel meer als in Downton Abbey. Toch hebben we geen Mr Carson nodig om ons zilver mooi te houden. Pak een zachte doek en wrijf het zilver af en toe even op. De zilveren kandelaren op de schouw en de theelepels in het lepelvaasje zullen sneller aanslaan dan het goed opgeborgen bestek. Maar die mooie voorwerpen in zicht maken elke dag een feestje. Daar word je toch ook blij van?